PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐẶC SẮC CỦA ĐƯỜNG LỐI ĐỐI NGOẠI, NGOẠI GIAO “CÂY TRE VIỆT NAM” TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

Bài 1: Giá trị đặc sắc trong đường lối đối ngoại, ngoại giao “Cây tre Việt Nam”

Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc Việt Nam, công tác đối ngoại, ngoại giao không chỉ góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, mà còn trực tiếp tham gia vào sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước, đưa đất nước sánh vai cùng bạn bè quốc tế.

Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của công tác đối ngoại, ngoại giao, ngay từ ngày đầu giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trương “làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ”. Người luôn nhất quán quan điểm đối ngoại dựa trên 3 trụ cột chính: (1) độc lập, tự chủ, tự cường trong quan hệ với các nước; (2) hoà bình và hợp tác hữu nghị với các nước trên thế giới; (3) kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân.

Kế thừa, vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn đất nước qua các thời kỳ, Đảng ta đã đề ra đường lối, chủ trương, quan điểm đối ngoại, ngoại giao đúng đắn, góp phần hiện thực hóa quan điểm của Người. Hiện nay, Việt Nam đã là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước và là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, được bạn bè quốc tế tin tưởng, chưa bao giờ đất nước ta có được “cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, đối ngoại, ngoại giao có vị trí đặc biệt quan trọng. Nhận thức rõ điều đó, tại Hội nghị đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng ngày 14/12/2021, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Quyết tâm xây dựng và phát triển một nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc - trường phái ngoại giao “Cây tre Việt Nam”. Đây vừa là sự kế thừa, phát triển quan điểm, tư tưởng ngoại giao của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới, đồng thời là định hướng cơ bản cho công tác đối ngoại, ngoại giao của Đảng, góp phần tạo dựng và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, cũng như đóng góp vào hòa bình, tiến bộ của nhân dân thế giới.

Hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, hình tượng cây tre đã đi suốt chiều dài lịch sử như một biểu tượng sáng ngời cho cốt cách con người và bản sắc văn hóa Việt Nam. Với những đặc tính: thân mảnh mai, nhưng dẻo dai, bền bỉ; sức sống mãnh liệt cho dù mưa dông hay bão lửa; tre không đơn độc mà lớp trước, lớp sau tạo nên thành lũy; rễ tre luôn bám chặt vào lòng đất, cành lá vươn cao. Chính vì vậy, từ lâu tre đã trở thành biểu tượng cho văn hóa và con người Việt Nam. Đó là nền văn hóa của một dân tộc kiên cường, bất khuất, luôn có tinh thần đoàn kết, cố kết cộng đồng, tương thân, tương ái, trong sáng, thủy chung, chí nghĩa, chí tình; cần cù, sáng tạo trong xây dựng cuộc sống, bất khuất, kiên trung trong đấu tranh bảo vệ độc lập.

Có thể thấy, đối ngoại, ngoại giao Việt Nam cũng tương đồng với hình tượng cây tre Việt Nam, đó là mềm mại, khôn khéo, nhưng rất kiên cường, quyết liệt; linh hoạt, sáng tạo nhưng rất bản lĩnh, kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đoàn kết, nhân ái, nhưng kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc. Biết nhu, biết cương; biết thời, biết thế; biết mình, biết người; biết tiến, biết thoái, “tùy cơ ứng biến”, “lạt mềm buộc chặt”. Trong suốt chiều dài lịch sử, Việt Nam là một nước nhỏ, luôn chịu sự nhòm ngó, xâm lăng của các thế lực ngoại bang, nhưng nhờ có đường lối đối ngoại, ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt, ông cha ta không những giữ vững độc lập mà còn có điều kiện mở mang bờ cõi, đưa đất nước ngày càng phát triển.

Ngoại giao là sự giao thoa của chính trị - an ninh, kinh tế - xã hội và văn hóa, là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại, lịch sử và tương lai, quốc gia với quốc tế. Ngoại giao là phương tiện để thế giới hiểu biết về mỗi quốc gia và để mỗi quốc gia hiểu về thế giới, từ đó điều chỉnh chính sách hướng đến sự phát triển của mỗi quốc gia trong sự phát triển chung của quốc tế. Mỗi quốc gia khác nhau, thì đường lối ngoại giao cũng khác. Song bất kỳ nền ngoại giao nào cũng lấy cái gốc là văn hóa, mang trong mình nội hàm văn hóa dân tộc. Có lẽ điều đó, hình tượng cây tre đã làm nên bản sắc ngoại giao hết sức đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Đó là nền ngoại giao với sức mạnh đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, nền ngoại giao luôn có sự kết hợp hài hòa giữa mềm dẻo và linh hoạt uyển chuyển, biết mình, biết người, nhưng khi cần thiết thì luôn kiên quyết, kiên trì để giành thắng lợi.

Lịch sử phát triển của các triều đại phong kiến Việt Nam, từ Triệu, Đinh, Lý, Trần, Lê… ngoại giao luôn thể hiện sâu sắc bản sắc truyền thống văn hóa Việt Nam, đó là truyền thống tự lực tự cường, tìm mọi biện pháp giữ hòa hiếu bang giao để phát triển đất nước, để giành hạnh phúc cho muôn đời cháu con. Nhưng khi đất nước lâm nguy thì kiên quyết, kiên trì bảo vệ độc lập; khi kẻ thù bị quy phục thì sẵn sàng mở lượng hiếu sinh... Truyền thống đó luôn được bồi đắp, hội tụ rồi lan tỏa vào trong lòng dân tộc, thể hiện sâu sắc truyền thống của một dân tộc yêu chuộng hòa bình. Dưới thời đại Hồ Chí Minh, bản sắc ngoại giao đó được soi đường bởi chủ nghĩa Mác - Lênin, được nâng lên tầm cao mới với tư tưởng cốt lõi: “dĩ bất biến ứng vạn biến”, “ngũ tri”, biết nhu, biết cương, giúp bạn là tự giúp mình, vì hòa bình, hợp tác và sự tiến bộ của nhân loại.

Thượng tá, TS TRẦN HỮU THANH, Học viện Chính trị

(Còn nữa)