Nhớ Tết xưa

Những thùng thóc tám xoan và nếp cái hoa vàng được cất cẩn thận trong chum sành được u tôi mang ra xay giã. Cối xay thóc, cối giã gạo được dịp thể hiện hết mình trong những ngày cuối năm. Những hạt thóc tám xoan vỏ vàng đậm cho vào cối xay, vỏ trấu vừa bung ra đã thấy hương thơm của gạo tỏa ra mát dịu. Thứ gạo quý trời cho này đã có ở quê tôi hàng trăm năm nay rồi. Nó được hương đất phù sa của con sông Hồng sông Ninh bồi đắp ấp ủ nuôi dưỡng suốt 6 tháng trời, hứng trọn nguyên khí đất trời tạo nên hạt gạo trắng trong ngăn ngắt với mùi hương thơm dịu dàng man mác. Mùi hương cả khi nồi cơm chỉ còn mấy hạt nguội khi mở ra vẫn còn đọng lại thoang thoảng. Tôi thích bám vào càng cối xay cùng mẹ ù ì xay thóc, hoặc có lúc lanh chanh đứng trước mẹ và chị đạp cối giã gạo vừa đạp vừa đếm to từng nhịp.

Ảnh minh họa

Chiều cuối năm, tôi theo cha tôi đi tảo mộ. Ông dẫn tôi đi từng ngôi mộ giới thiệu tên, thứ bậc họ hàng của những người nằm dưới mộ cho tôi biết, sau đó cắt cỏ, đắp đất, sửa sang mộ cho các bậc tiền nhân được mồ yên mả đẹp. Cho đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ như in đâu là mộ tổ, mộ cụ kỵ, ông bà và những người thân trong dòng tộc.

Từ 23 tháng Chạp trở đi, cả làng tôi nhà nhà bắt đầu chuẩn bị đón Tết. Tường nhà được khoác lên một màu áo mới. Sân vườn được dọn dẹp sạch sẽ. nhưng hứng thú nhất vẫn là cảnh mổ lợn, đánh cá và gói bánh chưng.

Năm nào nhà tôi cũng nuôi một con lợn ỉ. Giống lợn có từ cổ xưa rồi da đen chùi chũi, chân ngắn, cổ rụt nuôi cả năm đến Tết chỉ to bằng hòn đá lăn chắc nịch. Có lẽ chúng ăn bằng thức ăn dân dã sạch sẽ của vườn nhà với rau bèo cám bã của thôn quê nên thịt rất ngon, thơm và chắc. Cha tôi rất khéo chế biến thành những món ăn sang trọng dành cho cỗ Tết như: Giò nạc, chả quế, nem thính… để ăn dần trong những ngày Tết. Cha tôi không quên để dành cho tôi cái đuôi lợn bé như ngón tay ăn giòn sừn sựt và chiếc bong bóng lợn “ăn vào để khỏi đái dầm” - cha tôi bảo vậy.

Cái ao trước cửa nhà tôi được cha tôi thả đủ các loại cá đến cuối năm mới đánh bắt. Những con cá trắm đen quanh năm chỉ ăn cỏ, ốc béo chắc được cha tôi chế biến thành món cá nướng rơm thật tuyệt để cả tuần vẫn giữ nguyên hương vị. Miếng cá chín vừa thơm mùi cá quyện với mùi gia vị và đặc biệt là mùi khói rơm tám thoảng thoảng thơm nồng. Một chút nước mắm chắt Hải Hậu cùng hương vị cà cuống đồng làm cho món cá nướng thêm tuyệt hảo.

Mẹ tôi ra góc vườn cẩn thận cắt từng tàu lá dong xanh mướt về gói bánh. Cha tôi không quên gói cho tôi những chiếc bánh u xinh xắn nho nhỏ mà tôi rất thích. Tôi thích ngồi cùng u trông nồi bánh chưng. Ngọn lửa rực rỡ nhảy nhót ấm cúng, nồi bánh sôi sùng sục ngạt ngào mùi nếp cái hoa vàng. Mẹ tôi không quên bắc thêm nồi nước nấu cây mùi để tắm. Hương thơm của hoa mùi dìu dịu tạo cảm giác êm ái dễ chịu tẩy trần đi những gì cũ kỹ của năm cũ.

Tối Ba mươi tôi theo cha lên chùa đón Giao thừa. Đúng thời khắc Giao thừa, sau tiếng nổ âm vang từ đầu làng do các anh dân quân tạo nên là tiếng pháo nổ râm ran khắp ngõ xóm báo hiệu năm mới đã về. Tiếng chuông chùa thong thả ngân nga chìm vào làn mưa xuân như bụi phấn. Cha tôi hái một nhành đa non làm lộc rồi về xông nhà.

Sáng mồng Một Tết, cả nhà tôi dậy từ sớm, ai cũng mặc quần áo mới. Cha tôi mặc áo the khăn xếp. Ông vốn dĩ là một nhà nho nổi tiếng một vùng. Ông ngồi trên tràng kỷ, mở cuốn truyện Kiều cổ bói Kiều năm mới. Mẹ tôi mặc áo gụ tươi, chiếc váy đen mới với chiếc khăn vuông quấn mỏ quạ trên đầu. Mới sáng sớm bà đã tóm tém nhai trầu, miếng trầu đầu năm mới để lấy son, bà bảo vậy. Tôi xúng xính trong bộ quần áo gụ mới tinh với đôi guốc mộc xinh xắn. Thích nhất là được cha mẹ và các anh các chị mừng tuổi. Người mừng hai xu, năm xu. Những đồng xu tròn có lỗ ở giữa. tôi lấy dây xâu lại đeo ở trước ngực.

Buổi trưa gia đình tôi quây quần bên mâm cỗ cúng gia tiên thưởng thức những món ăn truyền thống cha mẹ tôi làm. Trên ban thờ, mùi hương trầm vẫn còn thoang thoảng ngan ngát hòa quyện trong tiết Xuân ấm áp. Cành mận cắm trong chiếc độc bình cổ để bên ban thờ nở hoa trắng xóa.

Một làn gió xuân man mác khẽ lùa qua chùm hoa bưởi rung rinh, những con chim sâu chuyền cành nhảy nhót. Tôi mơ màng nhìn ra khoảng trời tĩnh lặng Một cái Tết yên bình đầm ấm đầu tiên khi hòa bình lập lại ở quê tôi.

 Ngọc Kiểm