Nhớ nhà báo liệt sĩ Vũ Hiến

Chúng tôi thắp cho anh một nén hương để tưởng nhớ người đồng đội, đồng nghiệp đã một thời sống sôi nổi, đi và viết nhiều về những người lính biển. Đó là liệt sĩ, nhà báo Vũ Hiến, phóng viên Báo Hải quân Việt Nam, người con của quê hương thành phố cảng “Trung dũng quyết thắng”. Anh đã ngã xuống trong lúc đang cùng đồng đội - những chiến sĩ Hải quân tình nguyện Việt Nam, trên đường tiến quân vào giải phóng thành phố cảng Côngpôngxom trên đất nước bạn Campuchia năm 1979.

Chị Nguyễn Thị Thân (vợ nhà báo, liệt sĩ Vũ Hiến) xúc động cho biết: Năm 1962, anh Vũ Hiến đang học dở lớp 10 phổ thông thì theo bạn bè trốn học, giấu cả gia đình đi khám tuyển nghĩa vụ quân sự. Mặc dù anh thuộc diện con một, được miễn trừ nhưng anh vẫn quyết tâm xin đi bằng được. Do sức khỏe khám tuyển đạt loại A nên anh được biên chế về Hải quân. Sau thời gian học tập, rèn luyện, anh trở thành chiến sĩ trắc thủ rađa phục vụ chiến đấu trong những năm tháng ác liệt nhất của cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc.

Bức ảnh cuối cùng chụp phóng viên Vũ Hiến trước khi hy sinh tại ngã ba Ream, Campuchia ngày 7/1/1979

Cuối năm 1972, anh được điều về Cục Chính trị Hải quân làm phóng viên Báo Hải quân Việt Nam. Đầu năm 1974 anh được cấp trên cử đi học tại Phân viện Báo chí - Trường Tuyên huấn Trung ương II. Lúc lên trường làm thủ tục nhập học và thi tuyển, do bằng tốt nghiệp phổ thông của anh là hệ bổ túc nên nhà trường không nhận. Nhưng với niềm yêu nghề cháy bỏng của mình, anh cố nài nỉ nhà trường xin được dự thi ngoài tiêu chuẩn. Cuối cùng thật bất ngờ, điểm thi của anh lại đạt cao nhất và anh được nhà trường nhận vào học rồi giao cho nhiệm vụ làm lớp trưởng.

Năm 1975 anh tốt nghiệp ra trường với tấm bằng loại ưu. Do kết quả quá trình học tập của anh đạt loại xuất sắc nên nhà trường giữ anh lại làm giáo viên nhưng anh một mực từ chối. Nguyện vọng duy nhất của anh là được trở về với Hải quân, về với cuộc sống của người lính biển, nơi mà anh đã rèn luyện, trưởng thành. Khi ấy, Báo Hải Phòng cũng xin anh về công tác nhưng anh từ chối.

Sau này, anh tâm sự với bạn bè rằng anh không muốn rời xa Báo Hải quân Việt Nam, xa đồng đội, đồng nghiệp của mình một thời đã gắn bó. Và sâu xa hơn là chính cuộc sống của người lính biển, cuộc sống mà anh đã từng gắn bó và yêu mến đang ấp ủ trong anh những đề tài mới cho các tác phẩm của mình sau này đã thôi thúc anh, níu giữ anh ở lại.

Được trở về với cuộc sống của người lính biển, anh bắt tay vào công việc với ý thức và trách nhiệm của người cầm bút, với tất cả niềm say mê nghề nghiệp của mình. Trong cuốn sổ công tác của anh lúc nào cũng dày đặc những trang ghi chép, đầy ắp những số liệu, tư liệu về cuộc sống của những người lính ở ngoài thao trường bãi tập, trên các giảng đường huấn luyện hay đang lênh đênh trên những con tàu, ngoài đảo xa ngày đêm bám biển, bám đảo bảo vệ chủ quyền vùng biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Cuộc sống muôn màu, muôn vẻ của người chiến sĩ là những đề tài luôn hấp dẫn, thôi thúc anh hăng hái đi và viết. Chưa bao giờ những năm tháng làm báo, viết báo anh lại dành nhiều thời gian đi cơ sở và viết nhiều về cuộc sống của người lính biển đến như vậy. Những tác phẩm, những bài viết được đăng trên Báo Hải quân Việt Nam, đăng, phát trên các đài, báo Trung ương và địa phương là những bài viết mà anh đã từng ấp ủ với tất cả tình yêu nồng cháy và niềm say mê, sáng tạo của mình.

"Hiệp đồng chiến đấu" - tác phẩm đoạt giải Nhì, Giải thưởng Báo chí do Báo Nhân Dân tổ chức năm 1977 của nhà báo Vũ Hiến

Chính niềm say mê nghề nghiệp và chịu khó đi sâu vào cuộc sống của người lính nên các bài viết, những bức ảnh anh chụp bao giờ cũng hấp dẫn, phản ánh đa dạng về cuộc sống, tâm hồn của người lính biển. Giải Nhì ảnh thời sự tại cuộc thi ảnh do báo Nhân Dân tổ chức năm 1977 chính là kết quả tất yếu của quá trình lao động nghề nghiệp không biết mệt mỏi và nghiêm túc của một người làm báo như anh.

Cuối năm 1978, nhận lệnh của cấp trên, anh có mặt tại Thành phố Hồ Chí Minh để chuẩn bị lên đường đi Phú Quốc (Kiên Giang) tham gia cùng cánh quân tình nguyện Hải quân Việt Nam đi chiến đấu giúp bạn Campuchia. Trước ngày rời Thành phố Hồ Chí Minh đi Phú Quốc, hôm đó anh Sĩ Thoại, phóng viên Báo Hải quân Việt Nam cũng có mặt và cùng Vũ Hiến đi mua sắm những thứ cần thiết cho chuyến đi.

Những ngày đầu tháng giêng năm 1979, anh có mặt trong đội hình những chiến sĩ tình nguyện Hải quân Việt Nam tiến vào giải phóng Cảng Ream và thành phố cảng Côngpôngxom. Và trong cuộc chiến đấu quyết liệt ấy, anh đã ngã xuống khi đang say sưa ghi lại hình ảnh những cánh quân của ta đang ào ào xốc tới.

Anh ngã xuống bên chiến hào còn nóng bỏng, giữa tiếng đạn pháo ầm ầm của cuộc chiến đấu đang diễn ra quyết liệt. Anh ra đi khi mới bước sang tuổi 35, khi tài năng đang độ chín và không kịp có một lời nhắn gửi với đồng đội, đồng nghiệp, vợ con. Bao dự định, ấp ủ trong anh về những bài viết sắp tới đã không thành. Lúc đó là 11 giờ ngày 7/1/1979.

Cuốn sổ ghi chép, chiếc máy ảnh Minolta và cuộn phim đen trắng đang chụp dở cùng quân tư trang của anh được anh em đồng đội mang về nước trao lại cho gia đình và đồng nghiệp. Cuộn phim đang chụp dở trong máy ảnh của anh được anh em trong toà soạn Báo Hải quân Việt Nam đem tráng rửa, làm ảnh (trong đó có bức ảnh của anh bên chiếc xe tăng của địch - anh nhờ đồng đội chụp giúp làm kỷ niệm) và gửi đăng trên các báo.

Những bức ảnh anh chụp và những ghi chép trong cuốn sổ tay phóng viên của anh để lại là những tư liệu quý về cuộc sống, chiến đấu, những tình cảm và việc làm đầy tình quốc tế cao cả của những chiến sĩ tình nguyện Hải quân Việt Nam trên đất nước bạn Campuchia. Đó là những ghi chép, những bức ảnh cuối cùng trong đời làm báo của anh.

Cán bộ, phóng viên Báo Hải quân Việt Nam cùng vợ liệt sĩ, nhà báo Vũ Hiến viếng mộ nhà báo tại Nghĩa trang liệt sĩ  phường Lưu Kiếm, TP. Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng

Thi hài của anh và các đồng đội hy sinh trên đất nước bạn được đơn vị đưa về nước, quy tập tại Nghĩa trang liệt sĩ Dương Tơ, Phú Quốc (Kiên Giang). Đến tháng 7/1997, thể theo nguyện vọng của gia đình, Phòng Chính sách, Cục Chính trị Hải quân, Vùng 5 Hải quân, Báo Hải quân Việt Nam cùng gia đình, họ hàng và bạn bè thân thích đã đưa anh về yên nghỉ tại nghĩa trang ở quê nhà.

Gần đến Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam 21/6, viết bài này như thắp cho anh nén hương mà lòng bùi ngùi nhớ thương anh khôn xiết.

Anh Vũ Hiến ơi, những đồng đội, đồng nghiệp một thời làm báo với anh và anh em làm Báo Hải quân Việt Nam bây giờ vẫn luôn nhắc đến anh, nhớ tiếc anh và mãi mãi không quên anh: Một chiến sĩ, một nhà báo đã sống và làm việc hết mình vì Tổ quốc!

Trương Vân Tiền