Luồng lạch đều thông suốt

Tháng 6/1973, đại diện Chính phủ ta gặp đại diện Chính phủ Mỹ tại Paris để đấu tranh đòi Mỹ phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm theo thỏa thuận trong Hiệp định. Cuối cùng họ buộc phải ra thông báo: Chấm dứt ngay hoàn toàn và không thời hạn việc trinh sát trên không trên lãnh thổ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tiến hành trở lại việc quét mìn và hoàn thành tốt trong vòng 30 ngày; phía Mỹ phải ra thông cáo mỗi khi làm việc xong ở từng luồng lạch và ra thông báo cuối cùng khi đã hoàn thành toàn bộ công việc rà quét thủy lôi, bom mìn ở miền Bắc.

Ngày 18/6/1973, biên đội Đặc nhiệm 78 của Mỹ trở lại vùng biển Hải Phòng. Tuy nhiên, phía Mỹ vẫn có thái độ thiếu thiện chí, đưa ra những yêu sách ngang ngược, từ chối cấp thêm phương tiện rà phá cho ta theo thỏa thuận. Chúng ta kiên quyết đấu tranh, cực lực lên án và phản đối thái độ, hành động bất hợp tác của họ, cuối cùng phía Mỹ buộc phải tiếp tục thực hiện đầy đủ trách nhiệm rà quét ở vùng biển Hải Phòng. Tiếp đó, họ rà quét ở các luồng Nam Triệu, Lạch Huyện, Hòn Gai, Cẩm Phả, Cửa Hội, Cửa Sót, sông Gianh, Hòn La, Quang Hưng thuộc vùng biển các tỉnh Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình. Song với hơn nửa vạn quân và những phương tiện khí tài hiện đại gồm cả tàu chiến, tàu quét lôi, máy bay rà phá thủy lôi, máy phá thủy lôi bằng âm thanh, từ tính… nhưng kết quả rất thấp.

Nhân dân Hải Phòng chào đón tàu Hải quân khai thông luồng Nam Triệu, năm 1973. Ảnh: TL

Trong khi đó, không chờ Mỹ đưa lực lượng và cung cấp phương tiện vào rà phá “trả nợ”, các lực lượng của quân dân ta do Quân chủng Hải quân làm nòng cốt, chỉ với những phương tiện thô sơ, kết hợp với một số phương tiện kỹ thuật tương đối hiện đại do ta tự thiết kế, chế tạo, lực lượng không nhiều nhưng đã tích cực, chủ động, sáng tạo thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ rà phá thủy lôi của địch. Trên các bãi thủy lôi ở khắp các cửa sông, cảng, vịnh miền Bắc, liên tục ngày đêm, các tàu thuyền rà phá của ta ‘’cày đi, xới lại’’ ngang dọc hàng chục lần theo đúng yêu cầu kỹ thuật đề ra, có nơi tới gần trăm lần. Các chiến sĩ công binh, hàng hải không ngại rét buốt, thay nhau mò lặn, rà tìm thủy lôi ở những nơi tàu thuyền rà phá không thể vào tới.

Tháng 4 và 5/1973, các tàu rà quét của Hải quân cùng lực lượng của các đơn vị trong và ngoài quân đội lần lượt rà quét ở các khu vực biển thuộc vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Cẩm Phả, Thiên Môn, cửa Văn Úc (Hải Phòng) và một số địa điểm ở vùng biển Khu 4. Ở những khu vực trọng điểm kinh tế như Cửa Ông, Nhà máy điện Uông Bí, Nhà máy phân đạm Hà Bắc và những nơi tàu rà quét không vào hoạt động được, Bộ Tư lệnh Hải quân đã điều động các tổ công binh, thợ lặn, người nhái đến rà tìm, mò vớt, tháo gỡ, phá hủy thủy lôi, bom mìn của địch. Tháng 6/1973, Quân chủng đưa hai tàu V412 và V416 phóng từ cực mạnh đi rà quét kiểm tra từ vùng biển Thanh Hóa vào đến Quảng Bình. Trên tất cả các bãi thủy lôi không thấy có quả nào nổ nữa.

Ngày 27/6/1973, Quân chủng tổ chức Hội nghị sơ kết giai đoạn 1, đánh giá thành tích đã đạt được nhờ sự nỗ lực cao của các lực lượng rà phá và khẳng định những ưu điểm, tiến bộ của các khí tài, phương tiện rà phá do ta sản xuất. Hội nghị xác định kết thúc giai đoạn rà phá, chuyển sang giai đoạn cuối cùng là giải quyết triệt để mọi hậu quả của thủy lôi địch và đề ra phương hướng trong thời gian tiếp theo là: Quét sạch, giải quyết triệt để hậu quả thủy lôi địch, khai thông đường biển bảo đảm cho tiếp tục chi viện chiến trường miền Nam.

Những hiện vật “biết nói”

Kể từ khi diễn ra chiến công chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc bằng thủy lôi, bom từ trường, dấu ấn lịch sử vẫn còn đậm nét trong các hình ảnh,....

Ngày 27/6/1973 là ngày diễn ra Hội nghị sơ kết thực hiện nhiệm vụ đã được xác định là dấu mốc lịch sử kết thúc thắng lợi nhiệm vụ của Quân chủng Hải quân trong chiến công chống đế quốc Mỹ phong toả trên sông, biển miền Bắc Việt Nam bằng thuỷ lôi và bom từ trường lần thứ hai - một trong những chiến công tiêu biểu trong quá trình xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Hải quân Nhân dân Việt Nam anh hùng.

HQVN