Kỷ niệm 50 năm chiến công chống Đế quốc Mỹ phong toả sông biển miền Bắc bằng thủy lôi và bom từ trường (6/1973-6/2023)

Sau thất bại nặng nề trong cuộc phản công chiến lược lần thứ nhất, đế quốc Mỹ tiếp tục đẩy mạnh chiến tranh trên cả hai miền Nam-Bắc Việt Nam. Đầu năm 1967, Mỹ mở cuộc phản công chiến lược lần thứ hai trên chiến trường miền Nam và ngày càng đẩy mạnh việc đánh phá bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc. Máy bay, tàu chiến Mỹ đêm ngày đánh phá các mục tiêu trên đất liền liên tục đồng thời chúng thả thủy lôi, bom từ trường xuống các bến cảng, cửa sông ven biển, các khu tập kết chuyển tải hàng hóa và các bến phà trên sông, biển miền Bắc. Chúng thả nhiều đợt, mỗi đợt thực hiện theo một phương thức mới, kết hợp nhiều loại thuỷ lôi, bom mìn có sự cải tiến và mức độ ngày càng nguy hiểm hơn.

Đồng chí Trương Thế Hùng, Đội trưởng Đội 8 Công binh tháo gỡ quả thủy lôi MK-52 tại Nam Đàn, Nghệ An ngày 16/3/1967. Ảnh: TL

Đợt một, từ ngày 26/ 2 đến 20/5/1967. Lúc đầu chúng thả 106 quả thủy lôi xuống 4 cửa sông lớn là sông Mã, sông Lam, sông Gianh và sông Nhật Lệ thuộc địa bàn Quân khu 4. Riêng ở TP. Hải Phòng, chúng thả ở các luồng lạch xung quanh thành phố với ý đồ vừa thăm dò dư luận, vừa xem khả năng phản ứng của ta. Tiếp đó, Mỹ dùng máy bay A6A, AD6, F4, F7, F8… liên tục thả hàng ngàn quả thủy lôi MK-50 (loại thủy lôi cảm ứng âm thanh) và MK-52 (loại thủy lôi cảm ứng từ trường), hình thành những tuyến chướng ngại trên khắp các cửa sông, biển miền Bắc.

Do đặc điểm các dòng sông ở miền Bắc có luồng chảy hẹp, uốn lượn ngoằn ngoèo và bị hỏa lực dày đặc của các lực lượng phòng không 3 thứ quân của ta đánh trả quyết liệt nên máy bay địch không thể bay thấp để thả thủy lôi trúng luồng. Những quả thủy lôi rơi trúng luồng cũng ít phát huy tác dụng vì bị ta phát hiện, rà phá, tháo gỡ. Do vậy trong đợt hai, từ tháng 6/1967 đến tháng 10/1968, địch đã sử dụng bom từ trường DST-36 để thay thế các loại thủy lôi. Đây là loại vũ khí rất nguy hiểm, có tác dụng phá hủy, sát thương cả ở trên cạn và dưới nước. Khi được thả từ máy bay xuống, bom từ trường chui sâu dưới đất, nước nên rất khó phát hiện và nếu phát hiện được cũng rất khó đưa lên, nhất là ở dưới nước, nên mức độ nguy hiểm lớn hơn rất nhiều.

Với âm mưu cắt đứt hoàn toàn các tuyến giao thông thủy bộ của ta, địch đã thả hàng ngàn quả thủy lôi, bom từ trường DST-36 xen lẫn với bom phá xuống các cửa sông, bến phà, bến cảng, cửa biển. Ở những khu vực trọng điểm, chúng thả với mật độ dày hơn. Trong cả 2 đợt, từ tháng 2/1967 đến 10/1968, đế quốc Mỹ đã thả gần 75 nghìn quả thủy lôi, bom mìn các loại, trong đó có gần 7.000 quả thủy lôi và bom từ trường phong tỏa 24 cửa sông, biển lớn nhỏ từ Cửa Tùng (Vĩnh Linh) đến cửa Văn Úc (TP. Hải Phòng).

Nghiên cứu thủy lôi địch để tìm phương pháp rà phá. Ảnh: TL

Riêng khu vực xung quanh cảng Hải Phòng chúng đã thả trên 1.500 quả, sông Gianh 2.000 quả, cửa Ròn 1.500 quả… Vào giai đoạn cuối địch thả những loại thủy lôi, bom từ trường đã được cải tiến như DST-36 Modl, DST-36 Mod2, DST-36 Mod3 (chủ yếu là cải tiến đầu nổ MK42 theo các Mod1, Mod2, Mod3) để chống ta tháo gỡ, làm mất tác dụng chiến đấu của vũ khí thủy lôi, bom từ trường của chúng.

Nhằm làm gián đoạn giao thông giữa thành phố Cảng lớn nhất của miền Bắc với các tỉnh, địch đã ném bom phá sập cầu Rào, cầu Niệm và thả dày đặc bom từ trường DST-36 xuống dưới lòng sông, bịt các cửa sông, bến phà xung quanh thương cảng, gây khó khăn cho vận chuyển hàng hóa viện trợ của nước ngoài vào cảng và từ cảng không thể chuyển đi nơi khác, với ý đồ biến thành phố Cảng thành hòn đảo cô lập với nội địa.

Không những thế, đế quốc Mỹ còn liên tục cho máy bay giám sát các tàu chở hàng của Liên Xô, Cu Ba và các nước XHCN trên đường từ biển vào cảng Hải Phòng. Chúng còn bắn tên lửa, rốc két vào hai tàu chở hàng của Liên Xô đang đậu ở cảng, gây thiệt hại về vật chất và làm thương vong một số sĩ quan, thủy thủ của đội tàu, bất chấp sự phản đối của dư luận.

HQVN