Hải Phòng: Đón nhận Bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt

Dự buổi lễ về phía Trung ương có các đồng chí: Lê Thành Long, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Hồ An Phong, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Hội đồng họ Ngô Việt Nam.

Về phía thành phố, có các đồng chí: Lê Tiến Châu, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành uỷ, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng; Nguyễn Văn Tùng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố; Đỗ Mạnh Hiến, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy; Phạm Văn Lập, Chủ tịch HĐND thành phố; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy; lãnh đạo HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố; lãnh đạo các ban, sở, ngành, địa phương; lãnh đạo quận Hải An cùng đông đảo bà con nhân dân, du khách.

Đồng chí Bí thư Thành ủy Lê Tiến Châu tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân quận Hải An

 Đức vương Ngô Quyền là một trong 14 vị anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam. Năm 938, ông là người lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm đêm trường Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Với công đức của Ngô Quyền, nhiều triều đại đã ban sắc phong suy tôn ông là “Thượng đẳng tối linh Đại Vương, là Ngô Vương Thiên Tử, là vị Tổ Trung Hưng của dân tộc”.

Trong tiến trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có một địa danh sông núi Việt Nam đã trở thành biểu tượng thiêng liêng gắn liền với tên tuổi, sự nghiệp của người anh hùng dân tộc Ngô Quyền. Đó là Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, tọa lạc trên địa bàn phường Nam Hải, quận Hải An, thành phố Hải Phòng.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938  cho Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Văn Tùng

Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm là 1 trong 22 di tích quốc gia và cấp thành phố trên địa bàn quận Hải An thờ Đức Vương Ngô Quyền và được suy tôn là “Từ Cả”, nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền. Chứng tích lịch sử còn lưu giữ lại về một trận Bạch Đằng giang “Vang dội đến nghìn thu” với nhiều giá trị lịch sử lớn lao để lại cho hậu thế ngày nay.

Cụm di tích Từ Lương Xâm tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo, ở phía Đông Bắc của phường Nam Hải, quận Hải An. Mặt chính của cụm di tích nhìn về phía Đông hướng ra cửa biển Bạch Đằng. Tương truyền để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, nơi đặt căn cứ bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử. Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán. Nơi đây vẫn còn vết tích của đường vành kiệu thuở ấy.

Lễ rước truyền thống là một nghi thức quan trọng và linh thiêng của lễ hội Từ Lương Xâm

Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài, hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 đạo sắc phong niên đại từ năm 1522 đến 1924 của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn. Đặc biệt, trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Năm 2022, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phát biểu tại Lễ đón nhận, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong nhấn mạnh: Từ Lương Xâm, vùng đất năm xưa là nơi được Ngô Quyền lựa chọn dựng đại bản doanh, đắp thành Vành Kiệu và chỉ huy làm nên chiến thắng đánh bại quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng lịch sử năm 938. Di tích có vị trí đặc biệt trong hệ thống Di tích thờ Đức Vương Ngô Quyền trên địa bàn thành phố Hải Phòng.

Cùng với nhiều di vật, cổ vật như sắc phong, bia đá, các đồ thờ tự, cùng các cấu kiện kiến trúc trạm khắc mang phong cách nghệ thuật thời kỳ Lê Trung Hưng thế kỷ 17 và thời nhà Nguyễn thế kỷ 19, 20 là minh chứng rõ nét cho lịch sử tồn tại và phát triển của Di tích qua nhiều thế kỷ, trở thành điểm đến văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân cư. Gắn với Di tích Từ Lương Xâm, Lễ hội Từ Lương Xâm diễn ra từ ngày 16 đến ngày 18 tháng Giêng hằng năm thể hiện ý thức, tình cảm, tâm thức của người dân thành phố hướng về tổ tiên, cội nguồn, tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn, tôn kính Đức Vương Ngô Quyền. Với những giá trị văn hóa tiêu biểu, ngày 17/1/2025, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm Di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Đức Vương Ngô Quyền năm 938.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị thành phố, quận Hải An quan tâm, triển khai lập Quy hoạch tổng thể bảo tồn Di tích; triển khai Đề án bảo tồn, phát huy Di sản, Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm; tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, khai quật khảo cổ làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử Di tích, hoàn thiện cảnh quan, môi trường xung quanh để tạo không gian văn hóa hoàn chỉnh.

Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm theo thông lệ hàng năm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng. Một trong những nét độc đáo mang đậm bản sắc di sản văn hóa quốc gia tại lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm là lễ rước truyền thống. Lễ rước truyền thống gồm 7 đoàn rước Lương Xâm, đoàn rước Xâm Bồ phường Nam Hải và đoàn rước của các phường Đằng Hải, Tràng Cát, Đông Hải 1, Đông Hải 2, Đằng Lâm với đầy đủ các đồ tế, khí: cờ thần, chiêng, trống, chấp kích, bát âm, long đình, lọng, bát biểu, kiệu bát cống rước về Từ Cả - Di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm.

Trong lễ hội còn có các hoạt động văn hóa văn nghệ, các trò chơi dân gian.  

Tin, ảnh: Duy Khánh