Lênin đã chỉ rõ, chỉ có làm cho bộ máy của chúng ta trong sạch đến tột mức, chỉ có giảm bớt đến mức tối đa tất cả những cái không tuyệt đối cần thiết, chúng ta mới có thể đứng vững được. Vận dụng sáng tạo quan điểm này, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến xây dựng và chỉnh đốn bộ máy HTCT. Người khẳng định, cần chỉnh đốn và kiện toàn bộ máy từ trên xuống dưới làm cho nó gọn gàng, hợp lý… Theo Người, mục tiêu cao nhất nhằm phục vụ nhân dân, đem lại lợi ích cho dân; đây là vấn đề to lớn, quan trọng, lâu dài, có ý nghĩa chiến lược. Người yêu cầu, thực hành chấn chỉnh biên chế để bớt sự đóng góp cho dân và thêm lực lượng vào công việc tăng gia sản xuất.

Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập

Trong tiến trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn quan tâm xây dựng bộ máy HTCT tinh, gọn, mạnh. Đến nay, đã có rất nhiều chủ trương, định hướng đúng đắn; nhất là từ Đại hội VI, vấn đề đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả của HTCT đã được bổ sung, phát triển. Đại hội XII xác định, xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN phải tiến hành đồng bộ cả lập pháp, hành pháp, tư pháp và gắn với đổi mới HTCT theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và đổi mới kinh tế, văn hóa, xã hội. Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh xây dựng Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp đó, Nghị quyết số 27-NQ/TW, Đảng ta nhất quán hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Ðảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, với bộ máy tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Thực tiễn, bất kể quốc gia nào, thể chế nào cũng đều hướng đến xây dựng bộ máy tinh, gọn, mạnh. Ở Việt Nam, xây dựng, chỉnh đốn, tinh gọn bộ máy HTCT; cải cách thể chế, bảo đảm cho HTCT luôn hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của Đảng ta. Từ khi thống nhất đất nước, chúng ta đã trải qua nhiều lần sáp nhập những bộ, ngành có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, trùng lặp và cải cách thể chế để phù hợp với sự phát triển xã hội.

Xét trong mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng với kiến trúc thượng tầng, việc tinh gọn bộ máy của HTCT, cải cách thể chế là khách quan, hợp quy luật. Bởi lẽ, tại Đại hội IX, Đảng ta đã chính thức xác định mô hình kinh tế tổng quát của thời kỳ quá độ là “kinh tế thị trường định hướng XHCN”. Để bảo đảm cho nền kinh tế triển đúng hướng, đòi hỏi phải tiến hành đổi mới, tinh gọn bộ máy và cải cách thể chế, khơi thông “điểm nghẽn”, mở ra cơ hội phát triển mới cho đất nước. Từ khi triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW (khóa XII) về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, đã góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế-xã hội và củng cố quốc phòng-an ninh. Tuy nhiên, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy chưa thực sự quyết liệt, đồng bộ và tổng thể. Tổ chức bộ máy còn cồng kềnh; phân định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn còn chồng chéo; phân cấp, phân quyền thiếu hợp lý; việc sắp xếp chưa thực sự gắn với xác định vị trí việc làm, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.

Trước thực trạng trên, để thực hiện 2 mục tiêu 100 năm trong kỷ nguyên mới, phải tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ.

“Hơn lúc nào hết và không thể chậm trễ hơn thời điểm này, đất nước đã đủ thế và lực, đã đủ ý chí và quyết tâm để bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh của dân tộc và đây cũng là thời điểm, thời cơ, là sự cấp thiết, là đòi hỏi tất yếu khách quan cho cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy HTCT”.

Tổng Bí thư Tô Lâm

Đại hội VI, Đảng ta thực hiện đường lối đổi mới toàn diện. Đến Đại hội IX, với việc xác định mô hình kinh tế tổng quát của thời kỳ quá độ là “kinh tế thị trường định hướng XHCN”, được xem như cuộc cách mạng về “lực lượng sản xuất” vì nó đã góp phần xóa bỏ lối sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, để bước vào xây dựng nền kinh tế mới, kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN, đã cởi trói cho nền kinh tế, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Sau 25 năm nền kinh tế nước ta liên tục tăng trưởng ở mức cao, từ một nước chậm phát triển đã trở thành nước đang phát triển với quy mô nền kinh tế trong top 40 của thế giới. Tuy nhiên, nền kinh tế thị trường định hướng XHCN có những quy luật của nó, đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đổi mới, tinh gọn, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả bộ máy HTCT để khai thác tối đa mọi nguồn lực và cơ hội phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh cách mạng 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thế giới thay đổi nhanh chóng.

Coi tội phạm là “tù nhân lương tâm”, sự đánh tráo nguy hiểm

Trong bối cảnh quốc tế quan tâm sâu rộng đến vấn đề nhân quyền, một thủ đoạn không mới nhưng rất tinh vi tiếp tục được các thế lực thù địch tận dụng triệt để...

Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, mọi cuộc cách mạng đều có sự hy sinh, mất mát. Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Nhiều cơ quan, tổ chức phải thu gọn, sáp nhập hoặc giải thể, dẫn đến một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức dôi dư, nghỉ hưu sớm, thậm chí mất việc làm, ảnh hưởng nhất định đến cuộc sống. Nhưng đó không phải là “sân chơi quyền lực”, là cách để “hạ bệ” lẫn nhau; càng không phải để “tăng cường phe cánh”, mà là thể hiện nhận thức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên, công dân trước vận mệnh của dân tộc, nhằm xóa bỏ triệt để những “điểm nghẽn” của bộ máy và thể chế, khơi thông mọi nguồn lực, đưa đất nước phát triển.

Cùng với tinh gọn bộ máy của HTCT thì sáp nhập địa giới hành chính cấp xã, cấp tỉnh và bỏ cấp huyện, thực hiện chính quyền địa phương hai cấp cũng thể hiện tư duy đột phá và tầm nhìn chiến lược của Đảng ta. Trong bối cảnh mới, chúng ta phải có tầm nhìn chiến lược và bước đi đột phá, phải khắc phục tư duy cũ để hướng đến cách nghĩ, cách làm mới. Việc sáp nhập địa phương lần này đã được Đảng ta xem xét kỹ lưỡng, dựa trên nhiều yếu tố, hoàn toàn không phải là sự cưỡng bức cơ học, không đơn thuần là về quy mô dân số, diện tích hay truyền thống văn hóa; mà hơn cả, nó phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, địa phương, chiến lược phát triển KTXH, mở rộng không gian phát triển, nhằm phát huy cao nhất mọi tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương trong sự phát triển chung của vùng và cả nước.

Sáp nhập để đạt mục tiêu cuối cùng là giàu mạnh và hưng thịnh, chúng ta phải đặt lợi ích của dân tộc, sự phát triển của đất nước lên trên hết, trước hết. Trong cuộc cách mạng này, nhất định sẽ có nhiều cá nhân, tập thể, địa phương phải hy sinh quyền lợi cục bộ nhưng cái được lớn nhất là sự phát triển bền vững, thịnh vượng của cả một dân tộc, như lời Tổng Bí thư Tô Lâm: Chúng ta nên sợ mất nước, sợ bạn bè quốc tế chê đất nước ta nghèo, lạc hậu, chứ sợ gì sáp nhập mất quê. Quê còn đó, sáp nhập vì đơn vị hành chính quá nhiều, sáp nhập để tạo đà cho phát triển.

Như vậy, tinh gọn bộ máy HTCT và sáp nhập địa phương không phải là “đấu đá phe phái”, càng không phải là sự “tranh giành quyền lực” như các thế lực thù địch xuyên tạc, mà là cuộc cách mạng toàn diện, triệt để, đảm bảo cho bộ máy HTCT và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ năng lực bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

 (Còn nữa)

Thượng tá, Tiến sĩ TRẦN HỮU THANH (Học viện Chính trị)

Đại tá Nguyễn Trọng Khánh (Học viện Chính trị)