THU HÚT NGUỒN NHÂN LỰC XÂY DỰNG QUÂN CHỦNG HẢI QUÂN (Bài 1)

Bài 1: Thực trạng thu hút và sử dụng nguồn nhân lực

Tuyển sinh đào tạo lực lượng CMKT gặp khó khi lượng thí sinh giảm, trong khi đội ngũ CMKT giàu kinh nghiệm ngày càng lớn tuổi, thiếu lớp kế cận. Mất cân đối quân số và thiếu hụt thí sinh ở một số ngành quan trọng là bài toán cần lời giải cho công tác thu hút và sử dụng nguồn nhân lực của Quân chủng.

Nhiều khó khăn đặt ra

Đầu vào tuyển sinh của Trường Cao đẳng Kỹ thuật (CĐKT) Hải quân chủ yếu là hạ sĩ quan, binh sĩ từ các đơn vị trong Quân chủng, nhiều nhất là từ các trung tâm huấn luyện. Để thu hút nguồn nhân lực, nhà trường không chỉ phối hợp tuyên truyền tại các địa phương mà còn đẩy mạnh tổ chức hướng nghiệp, cung cấp thông tin tuyển sinh và cơ hội nghề nghiệp cho chiến sĩ tại các lữ đoàn tàu mặt nước, tên lửa bờ… Tuy nhiên, công tác tuyển sinh vẫn gặp nhiều khó khăn. Số liệu những năm gần đây cho thấy xu hướng giảm đáng kể: nếu năm 2021, trường tuyển đạt 99,34% chỉ tiêu, năm 2023 giảm còn 63,36%, đến năm 2024 chỉ đạt 56,62%.

Đông đảo học sinh Trường THPT Lê Quý Đôn, TP. Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh tham dự buổi tuyên truyền thu hút nhân lực xây dựng Quân chủng Hải quân chính quy, hiện đại của Trường CĐKT Hải quân

Trường cũng gặp một vấn đề khác khi nhiều thí sinh trúng tuyển xin thôi học giữa chừng vì lý do sức khỏe, định hướng cá nhân hoặc thiếu quyết tâm gắn bó lâu dài với Quân đội. Cụ thể, năm 2021 có 26 học viên không nhập học và xin thôi học để quay về đơn vị cũ, con số này duy trì ở mức 19 trong hai năm 2022 và 2023, đến năm 2024 giảm còn 3. Thượng tá Nguyễn Sỹ Vinh, Trưởng phòng Đào tạo Trường CĐKT Hải quân chia sẻ: “Những thí sinh không đủ thể lực có thể rèn luyện thêm, nhưng những trường hợp cảm thấy không phù hợp với môi trường kỷ luật, nền nếp Quân đội, việc thuyết phục họ tiếp tục theo học là rất khó”.

Số liệu cũng cho thấy, số thí sinh bị loại do thể lực giảm dần qua các năm: từ 26 trường hợp năm 2021 xuống còn 9 năm 2022, năm 2023 là 5 và năm 2024 là 3 trường hợp. Dù đã cải thiện, nhưng số liệu trên phản ánh những trở ngại trong việc tìm kiếm ứng viên phù hợp.

Em N.T.A (quê ở Bà Rịa-Vũng Tàu), từng trúng tuyển năm 2023 xin thôi học sau vài tháng cho biết: “Lúc đầu, em rất háo hức được khoác lên mình bộ quân phục Hải quân. Nhưng trong thời gian huấn luyện với cường độ cao, kỷ luật nghiêm ngặt và phải xa gia đình, em nhận ra đây không phải con đường mình muốn đi lâu dài”. Những câu chuyện như thế đặt ra câu hỏi về sự phù hợp giữa kỳ vọng của thí sinh và thực tế môi trường quân đội.

Từ những thực tế trên cho thấy, nhà trường đang phải đối mặt với áp lực cả về tuyển đủ chỉ tiêu và đảm bảo chất lượng đầu vào.

Những “khoảng trống” cần lấp đầy

Tuyển sinh đã khó, đội ngũ CMKT-lực lượng chủ chốt trong vận hành, bảo trì và sửa chữa TBKT tại đơn vị cũng đang gặp phải những thách thức riêng. Ở các lữ đoàn tàu mặt nước, tên lửa bờ..., việc nhân viên CMKT gắn bó với một đơn vị, một loại TBKT suốt 25-30 năm là điều không hiếm gặp.

Tại Lữ đoàn 125, Vùng 2, Trung tá QNCN Nguyễn Văn Toàn (Trưởng ngành Điện), Thiếu tá QNCN Đỗ Văn Khởi (Nhân viên máy tàu) hay Thiếu tá QNCN Nguyễn Mậu Thảnh (Khẩu đội trưởng) đều đã có thâm niên 10-15 năm gắn bó với Tàu Trường Sa 02. Họ là những người giàu kinh nghiệm, có người sắp nghỉ hưu, có người tuổi phục vụ còn dài, nhưng điểm chung là đều đã qua tuổi 45. Đại úy Phạm Hùng Lương, Phó thuyền trưởng Tàu Trường Sa 02 bày tỏ sự trân trọng: “Tuổi trẻ có lợi thế nhanh nhẹn, tiếp thu công nghệ tốt nhưng với những TBKT trên tàu này thì kinh nghiệm xử trí tình huống bất ngờ, khả năng nhận định và dự đoán hiện trạng trang bị của lớp đàn anh vẫn là điều khó thay thế”.

Trong Hội thi dân vũ năm 2025 của Lữ đoàn 125, một câu chuyện vừa hài hước vừa đáng suy ngẫm đã xảy ra: Toàn bộ đội thi của Tàu Trường Sa 21 bị loại ngay tại sân thi vì “hơi nhiều tuổi”. Dù được khen ngợi về sự dẻo dai và khả năng nắm bài nhanh, các anh vẫn không đáp ứng tiêu chí của Lữ đoàn là phát hiện hạt nhân để xây dựng phong trào cho những năm tiếp theo. Đằng sau tiếng cười là một thực tế rõ ràng: Đội ngũ nhân lực kỹ thuật của Quân chủng Hải quân dù dày dặn kinh nghiệm nhưng đang dần già đi, trong khi thế hệ kế cận vẫn chưa đủ để lấp đầy khoảng trống.

Hiện nay, số nhân viên CMKT là “cây đa, cây đề” như các anh Toàn, Thảnh hay Khởi tại các đơn vị trong Quân chủng là khá lớn. Công tác tuyển sinh không đạt chỉ tiêu đang khiến một số ngành kỹ thuật quan trọng như thủy lôi, tên lửa bờ, radar bờ rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực. Số QNCN tuyển chọn từ hạ sĩ quan, binh sĩ ngày càng giảm, trong khi số lượng quân nhân đến tuổi nghỉ hưu hoặc xin phục viên trước tuổi lại có xu hướng tăng.

Tình trạng mất cân đối quân số giữa các khu vực cũng là một thực tế đáng chú ý. Các đơn vị phía Bắc đạt trung bình 110% quân số, trong khi phía Nam chỉ đạt khoảng 97%. Tỷ lệ quân số tại khối cơ quan cấp trung và lữ đoàn vẫn ở mức cao, gây khó khăn trong việc phân bổ lực lượng hợp lý.

Từ con số tuyển sinh giảm sút, câu chuyện học viên xin thôi học giữa chừng, cho đến khoảng trống nhân lực tại các đơn vị kỹ thuật, thực trạng thu hút và sử dụng nguồn nhân lực của Quân chủng Hải quân đang đặt ra nhiều câu hỏi lớn. Làm thế nào để vừa thu hút được thế hệ trẻ, vừa giữ chân và phát huy tối đa đội ngũ CMKT có chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm? Những vấn đề này sẽ được tiếp tục mổ xẻ qua kinh nghiệm của các đơn vị trong bài tiếp theo...

Bài, ảnh: TRẦN XUÂN HƯƠNG

(Còn nữa)