Tàu, thuyền buồm có lịch sử lâu đời và đã đồng hành cùng dân tộc Việt Nam hàng nghìn năm. Những kỹ thuật đóng tàu, thuyền buồm và kỹ năng đi biển của người Việt cổ đã có những đóng góp vô cùng to lớn, một số đóng góp mang tính cách mạng (xiếm, bánh lái, cánh buồm…) đối với ngành hàng hải và lịch sử tàu, thuyền buồm thế giới.
Tuy nhiên, tư duy uyển chuyển, hoà vào thiên nhiên phần nào là lực cản khiến người Việt không thể tiếp tục phát huy những thành quả về hàng hải đời trước, vận dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật từ khi xuất hiện động cơ hơi nước nhằm phát triển hơn nữa ngành đóng tàu, như người phương Tây đã làm được.
Năm 2016, bằng việc đưa vào biên chế chiếc tàu buồm hiện đại đầu tiên mang tên nhà bác học Lê Quý Đôn (Tàu 286) do Ba Lan sản xuất, Hải quân Nhân dân Việt Nam và ngành hàng hải nước nhà đang bước đầu khẳng định lại vai trò của tàu buồm đối với hải quân và công cuộc chinh phục biển, đại dương phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.
Tàu buồm 286-Lê Quý Đôn của Hải quân Việt Nam
Vai trò lớn nhất mà con tàu này mang lại là góp phần vào quá trình điều chỉnh tư duy về biển của toàn thể cộng đồng dân cư Việt. Trước áp lực của thời đại, của cường quyền nước lớn, chúng ta đang nỗ lực đánh thức, khơi dậy tâm thức biển của người Việt. Lịch sử đang dần vén bức màn thời gian cho thấy, người Việt sở hữu một kho tàng độc đáo và độc nhất về ngành hàng hải nói chung, về kĩ thuật đóng tàu, thuyền buồm nói riêng. Cần phải có những nghiên cứu sâu hơn nhằm làm rõ công lao của tổ tiên, chứng minh cho thế giới thấy được những đóng góp của người Việt đối với ngành hàng hải của nhân loại. Không chỉ khẳng định giá trị của tư duy uyển chuyển, “dĩ bất biến ứng vạn biến”, hướng về thiên nhiên truyền thống của tổ tiên mà còn để bổ sung thêm tư duy logic, phản biện, xem trọng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại ứng dụng vào xây dựng nền quốc phòng toàn dân.
Vai trò huấn luyện của tàu buồm đã được hải quân nhiều nước khẳng định. Việc huấn luyện thủy nghiệp cơ bản cho chiến sĩ mới và các sĩ quan hải quân tương lai sẽ được thực hiện tốt nhất trên tàu buồm. Thao tác với hệ thống dây và các cánh buồm trong điều kiện thời tiết khác nhau; kết hợp các giờ thực hành điều khiển tàu dựa trên quan sát các mục tiêu địa văn, thiên văn bằng các dụng cụ cơ học, quang học phi điện-điện tử và các yếu tố khác… sẽ giúp học viên hình thành tư duy và những kỹ năng ban đầu của người lính biển. Hướng đi đó tưởng như ngược với sự phát triển của hải quân hiện đại song lại đang là một hướng đào tạo được chú trọng của hải quân nhiều nước.
Sau các tai nạn liên tiếp xảy ra với các tàu khu trục có trang thiết bị dẫn đường hiện đại nhất thế giới trong năm 2017, Hải quân Mỹ đã thay đổi nội dung và phương pháp huấn luyện sĩ quan, quân nhân ngành hàng hải và sĩ quan chỉ huy tàu theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào các trang thiết bị điện-điện tử. Với Hải quân Việt Nam, việc đưa Tàu buồm 286 Lê Quý Đôn vào làm nhiệm vụ huấn luyện học viên ở Học viện Hải quân-nơi đào tạo cán bộ, cũng chính là con đường trở về với cội nguồn tổ tiên, hướng về thiên nhiên, hoà hợp với thiên nhiên. Đặc biệt, các học viên khi thực hành trên Tàu 286 sẽ được rèn luyện kỹ năng, kinh nghiệm đi biển và sức khỏe dẻo dai trong những điều kiện thời tiết khác nhau. Đó còn là một phần rất quan trọng của công tác chuẩn bị sẵn sàng thích ứng với chiến tranh hiện đại trên biển, khi khả năng tác chiến điện tử, tác chiến không gian mạng của đối thủ rất mạnh, có thể khống chế toàn bộ phổ điện từ trong thời gian và không gian xác định.
Tổ tiên ta từng dong buồm trên các bè mảng, tàu, thuyền đi dọc ngang nhiều vùng biển và đại dương để khám phá các vùng đất mới xa xôi. Họ đã thực sự là những sứ giả truyền bá rất thành công văn minh Đại Việt đầy tính nhân bản ra thế giới. Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hóa, tàu buồm hiện đại của Hải quân Việt Nam có thể đóng vai trò là đại sứ thiện chí cho nền ngoại giao rộng mở của đất nước, vì hòa bình, ổn định, phát triển thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới.
Đối ngoại quốc phòng nói chung, ngoại giao tàu buồm nói riêng sẽ thể hiện rõ ràng nhất chính sách “bốn không” trong chiến lược quốc phòng quốc gia. Những năm qua, hình ảnh cán bộ, học viên sĩ quan Hải quân Việt Nam trên Tàu buồm 286-Lê Quý Đôn đến thăm các nước bạn đã và đang chuyển đi thông điệp quý giá về đất nước và con người Việt Nam thân thiện, yêu chuộng hòa bình, sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Thanh Hải
Bài viết, video, hình ảnh đóng góp cho chuyên mục vui lòng gửi về
bhqdt@baohaiquanvietnam.vn
