Quân chủng Hải quân: Chủ động, sáng tạo trong ứng dụng khoa học công nghệ

Toàn Quân chủng đẩy mạnh công tác nghiên cứu, phát triển khoa học quân sự, hưởng ứng thực hiện có hiệu quả Ngày KHCN Việt Nam (18/5) năm 2025 với chủ đề: “KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Đột phá đưa đất nước bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng”.

Thời gian qua, Quân chủng Hải quân đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đột phá trong ứng dụng KHCN, nhất là trong lĩnh vực huấn luyện, khai thác và làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT) hiện đại.

Với phương châm “Tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo”, các đơn vị trong toàn Quân chủng đã tích cực nghiên cứu, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng công nghệ mô phỏng, trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo… vào công tác huấn luyện và đào tạo.

Viện Kỹ thuật Hải quân thực hiện nhiệm vụ sửa chữa đạn ngư lôi. Ảnh: Mạnh Tưởng

Điển hình là việc xây dựng và đưa vào sử dụng các mô hình mô phỏng huấn luyện chiến đấu, giúp bộ đội luyện tập trong môi trường sát thực tế, giảm thiểu chi phí, đồng thời tăng hiệu quả tiếp thu kiến thức. Một số mô hình đã được cán bộ kỹ thuật của Quân chủng tự thiết kế, chế tạo thành công, tạo tiền đề quan trọng cho việc làm chủ VKTBKT hiện đại.

Bên cạnh đó, nhiều đơn vị đã triển khai các hệ thống quản lý kỹ thuật bằng phần mềm chuyên dụng, ứng dụng công nghệ số trong quản lý tàu thuyền, điều phối lực lượng và đảm bảo hậu cần, kỹ thuật. Việc số hóa dữ liệu, xây dựng cơ sở dữ liệu kỹ thuật giúp nâng cao hiệu quả giám sát, bảo dưỡng và sửa chữa trang bị, đồng thời tiết kiệm nguồn lực, nhân lực và thời gian.

Chỉ tính riêng năm 2024 và các tháng đầu năm 2025 toàn Quân chủng đã và đang triển khai thực hiện 3 dự án, 4 đề tài khoa học cấp Quốc gia; 33 đề tài, nhiệm vụ khoa học cấp bộ, ngành, địa phương và cấp cơ sở; 5 dự án, nhiệm vụ đầu tư xây dựng, nâng cấp, sửa chữa, bảo dưỡng phòng thí nghiệm, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu làm chủ VKTBKT.

Bảo quản thủy lôi ở Nhà máy X28. Ảnh: Xuân Hương 

Trước yêu cầu bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo trong điều kiện tác chiến hiện đại, với nhiều loại hình chiến tranh phi truyền thống, Hải quân nhân dân Việt Nam đã tập trung nâng cao năng lực nghiên cứu, sáng tạo và cải tiến kỹ thuật. Nhiều sáng kiến, đề tài KHCN cấp cơ sở, cấp ngành, cấp bộ đã được triển khai có hiệu quả, một số đã được đưa vào ứng dụng thực tiễn.

Nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật có giá trị thực tiễn cao, góp phần kéo dài tuổi thọ của các hệ thống vũ khí, khí tài; giảm phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước ngoài; đồng thời nâng cao tính cơ động, sẵn sàng chiến đấu và khả năng tự chủ trong bảo dưỡng, sửa chữa.

Phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được nhân rộng. Năm 2025, toàn Quân chủng có 33 công trình, đề tài, sáng kiến đạt Giải thưởng tuổi trẻ sáng tạo trong quân đội lần thứ 25. Tổng kết hoạt động Giải thưởng Nguyễn Phan Vinh lần thứ 14, toàn Quân chủng có 103 công trình, đề tài sáng kiến của 15 đơn vị trực thuộc Quân chủng tham gia đạt giải, trong đó có 19 giải A, 27 giải B, 37 giải C và 21 giải Khuyến khích.

Thành tích này đã khẳng định triển vọng nghiên cứu làm chủ KHCH, làm chủ VKTBKT hiện đại của thế hệ trẻ trong Quân chủng hiện nay

Đặc biệt, lực lượng cán bộ, kỹ sư, nhân viên kỹ thuật của Quân chủng đã từng bước làm chủ các tàu hiện đại, máy bay, ra đa và các hệ thống vũ khí điện tử hiện đại. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả ứng dụng KHCN vào công tác xây dựng lực lượng và bảo vệ Tổ quốc.

Một trong những yếu tố quyết định đến việc ứng dụng KHCN hiệu quả là nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhận thức rõ điều này, Quân chủng Hải quân đã đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, kỹ sư, nhân viên kỹ thuật có trình độ chuyên môn sâu, tư duy sáng tạo, làm chủ công nghệ mới.

Nguồn học liệu được tích hợp vào thư viện điện tử tại Học viện Hải quân với hàng nghìn tài liệu. Ảnh: QĐND

Hiện nay, Quân chủng đã có nhiều trung tâm nghiên cứu khoa học lớn như: Học viện Hải quân, Viện Kỹ thuật Hải quân... Ngoài ra, Quân chủng còn tích cực hợp tác với các đơn vị trong và ngoài Quân đội, với các đối tác, chuyên gia nước ngoài để nghiên cứu cải tiến trang bị, sản xuất nhiều loại vật tư, phụ tùng đặc chủng, sửa chữa đồng bộ các hạng mục và làm chủ VKTBKT mới...

Cùng với đó, phong trào lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được phát động sâu rộng, trở thành động lực thúc đẩy cán bộ, chiến sĩ Hải quân không ngừng học tập, sáng tạo và phát triển.

Trong giai đoạn tới, trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, Quân chủng Hải quân xác định tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng KHCN là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài. Trong đó, ưu tiên các lĩnh vực then chốt như tự động hóa, điều khiển học, trí tuệ nhân tạo, và công nghệ vật liệu mới...

Việc phát huy hiệu quả ứng dụng KHCN không chỉ là đòi hỏi của tình hình thực tiễn mà còn là xu thế tất yếu để xây dựng quân đội hiện đại. Quân chủng Hải quân đã và đang nỗ lực, chủ động, sáng tạo trong việc đưa KHCN vào mọi mặt công tác, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu và thực hiên tốt vai trò nòng cốt trong bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Hải Hà