Ngân hàng tăng tốc số hóa, đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt

Người dân thực hiện thao tác chuyển khoản bằng app Momo. Ảnh: Văn Phúc/TTXVN

Thanh toán không tiền mặt tăng tốc

Thông tin  từ Ngân hàng Nhà nước, chỉ trong nửa đầu năm 2025, tổng số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã vượt 12 tỷ giao dịch, cao hơn tổng giao dịch trong cả năm 2023 và tiệm cận mốc kỷ lục 17,7 tỷ giao dịch của năm 2024. Sự tăng tốc này cho thấy xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt đang ngày càng thâm nhập sâu vào đời sống kinh tế - xã hội.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước nhận định: “Giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đang tăng trưởng hết sức ấn tượng, bình quân tăng từ 30 đến 40% mỗi năm. Giao dịch bình quân trên đầu người của Việt Nam đã tiệm cận với Thái Lan, Ấn Độ và chỉ đứng sau Trung Quốc. Tổng giá trị giao dịch không tiền mặt trong năm 2024 đạt tới 295,2 triệu tỷ đồng, gấp khoảng 26 lần GDP của Việt Nam".

Còn theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, quy định rõ ngoại trừ một số trường hợp đặc thù, toàn bộ hàng hóa, dịch vụ mua vào không phân biệt giá trị chỉ được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào nếu có chứng từ thanh toán không tiền mặt. 

“Quy định này đang trực tiếp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, đồng thời hỗ trợ sự phát triển của hệ thống ngân hàng, nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử, dịch vụ công và tiết giảm chi phí xã hội”, TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đang triển khai nhiều biện pháp để “làm sạch” hệ thống tài khoản ngân hàng. Tính đến ngày 4/7/2025, đã có hơn 120,9 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 1,2 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức được đối chiếu thông tin sinh trắc học. Các tài khoản không phát sinh giao dịch trong thời gian dài sẽ được rà soát và loại bỏ. Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng kho dữ liệu các tài khoản nghi ngờ lừa đảo và yêu cầu các ngân hàng chủ động khóa tài khoản có dấu hiệu bất thường, nhằm ngăn chặn tội phạm công nghệ cao và gian lận tài chính trên môi trường số.

Theo đại diện Ngân hàng Nhà nước, sau một thời gian làm sạch cơ sở dữ liệu khách hàng, áp dụng giải pháp đối khớp thông tin sinh trắc học, so với cùng kỳ năm 2024, số lượng khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền giảm khoảng 57%, số lượng tài khoản cá nhân nhận tiền lừa đảo giảm khoảng 47%.

Chuyển đổi số toàn diện

Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã ký Công điện số 124/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, gửi các bộ ngành, địa phương, về việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Công điện nêu rõ, thời gian qua, dù Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, kịp thời, hiệu quả, nhưng hoạt động thanh toán bằng tiền mặt vẫn có dấu hiệu gia tăng, gây lãng phí nguồn lực và tiềm ẩn nguy cơ bị lợi dụng để trốn thuế, rửa tiền và các hoạt động vi phạm pháp luật.

Để tiếp tục phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố, tiếp tục thúc đẩy phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, đảm bảo đáp ứng nhu cầu thanh toán của người dân, doanh nghiệp, tiết kiệm nguồn lực, phòng chống thất thu thuế, tội phạm; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật.

Riêng với Ngân hàng Nhà nước, Thủ tướng chỉ đạo cơ quan này cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, phòng chống rửa tiền trong hoạt động ngân hàng; kịp thời cảnh báo, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, rửa tiền, thanh toán không đúng quy định; tiếp tục tăng cường phát triển hạ tầng thanh toán, công nghệ để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Đồng thời, chỉ đạo các tổ chức tín dụng khẩn trương, tiếp tục phát triển cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt...

Trên thực tế, các ngân hàng thương mại đã nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong từng nhóm khách hàng.

Nổi bật với hệ sinh thái “Siêu giải pháp thanh toán”, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) tích hợp loạt công cụ hỗ trợ thanh toán như Pay by Account, Tap to Phone, tài khoản Bion, Shop Thịnh Vượng, loa Soundbox… cho phép người tiêu dùng và hộ kinh doanh giao dịch liền mạch trên nền tảng ngân hàng số VPBank NEO. Người dùng có thể mở tài khoản, tạo mã QR, chấp nhận thanh toán thẻ ngay trên điện thoại, nhận cảnh báo số dư bằng âm thanh, xử lý hóa đơn điện tử... Mỗi thao tác đều được thiết kế trực quan và đi kèm với ưu đãi như hoàn tiền, miễn phí tài khoản số đẹp, tặng e-voucher…

Tương tự, Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) phát triển ngân hàng số thế hệ mới SHB SAHA, tích hợp đầy đủ dịch vụ tài chính, từ giao dịch cơ bản đến bảo hiểm, đầu tư, vay vốn trên một giao diện duy nhất. Bên cạnh đó, SHB cũng hỗ trợ định danh tài khoản thu phí không dừng ETC và liên kết ví giao thông VETC qua nền tảng số. Quá trình định danh, mở tài khoản và liên kết ví được rút gọn trong một bước.

Trong khi đó, Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB) lại lựa chọn chiến lược cá nhân hóa trải nghiệm sâu, đầu tư hơn 4,3 triệu USD vào nền tảng công nghệ giúp thu thập, phân tích và phản hồi nhu cầu khách hàng theo thời gian thực, từ đó triển khai chiến dịch marketing cá nhân hóa theo từng hành vi và giai đoạn. Kết quả cho thấy, lượng thẻ tín dụng online mở mới tăng 186%, giao dịch số tăng 40% và lượng phản hồi khách hàng đạt hơn 80.000 lượt. MSB cũng đặt mục tiêu sử dụng thêm trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học (Machine Learning) để tự động hóa toàn bộ quá trình tương tác với khách hàng, nâng cao hiệu quả và cảm xúc trong trải nghiệm tài chính.

Chia sẻ về hiệu quả của chuyển đổi số, ông Nguyễn Việt Anh, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) cho biết, việc áp dụng các quy trình chuyển đổi số đã giúp ngân hàng này giảm được ít nhất 20% các hoạt động vận hành của con người, giảm bớt những khâu không cần thiết. Nhưng quan trọng hơn cả là giúp khách hàng tiết kiệm thời gian, giảm bớt các khâu chờ đợi, đi đi lại lại để cung cấp chứng từ hoặc thông tin.

Năm 2025 là thời điểm tổng kết Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021 - 2025. Với sự phối hợp của cơ quan quản lý, tổ chức tín dụng và người dân, việc thúc đẩy thanh toán không tiền mặt không còn là khái niệm xa vời mà đang trở thành một phần thiết yếu trong quá trình chuyển đổi sang kinh tế số.