Ký ức hầm Nghiêng

Chúng tôi vừa có dịp cùng đoàn công tác Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân dự Lễ khánh thành bia tưởng niệm các liệt sĩ Trạm ra đa 535, Trung đoàn 351. Vượt qua nhiều cung đường quanh co, dốc núi gấp khúc từ chân Đèo Ngang, đoàn công tác mới lên đến “đại bản doanh” của đơn vị. Mưa phùn, mây mù giữa bạt ngàn cây cối, càng lên cao cái rét như xuyên da, thấu thịt. Những cựu chiến binh một thời ăn ngủ ngoài rừng, chiến đấu với giặc Mỹ thì nói vui với chúng tôi, đóng quân trên đỉnh mây ngàn nên quanh năm chỉ có nắng và sương mù bao phủ, đó cũng là “đặc sản” của lính ra đa.

Toàn cảnh Đèo Ngang

“Hội quân” trên đỉnh Đèo Ngang là những cái ôm thật chặt mãi không rời của các cựu chiến binh sau mấy chục năm gặp lại đồng đội. Cựu chiến binh Nguyễn Thanh Diện, đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn minh mẫn, hoạt bát. Ông là người có nhiều kỷ niệm gắn bó với hầm Nghiêng cách đây hơn 50 năm về trước. Sinh ra và lớn lên trong gia đình nghèo ở xã Quảng Trung, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, năm 1960, ông tình nguyện nhập ngũ sau đó được đi đào tạo lớp ra đa đối hải. Ra trường với quân hàm trung sĩ, ông được biên chế về Trạm ra đa 530 nay là Trạm ra đa 535, Trung đoàn 351.

Ông Diện chia sẻ: Cao điểm 234-Đèo Ngang thời kỳ đó ác liệt lắm, bom đạn Mỹ dội xuống suốt ngày đêm. Tôi nhớ vào hồi 14 giờ 30 ngày 22-3-1965, tôi đang làm nhiệm vụ trực ban thì phát hiện tiếng động cơ máy bay từ xa. Ngay lập tức tôi chạy về phía chiến hào, sau tiếng kẻng báo động, toàn đơn vị vào vị trí chiến đấu. Mấy phút sau có 5 đến 6 chiếc AD-6, F-4 bổ nhào đánh phá trận địa của trạm. Tôi cùng đồng đội sử dụng súng máy 14,5mm và tiểu liên AK đánh trả quyết liệt. Đại đội Phòng không 24 Hải quân đóng ở chân Đèo Ngang cùng lực lượng dân quân địa phương cũng kiên cường chiến đấu, bảo vệ an toàn trận địa, bảo đảm đài ra đa phát sóng liên tục. Trong trận chiến đấu này đã có 4 cán bộ, chiến sĩ của Trạm 535 anh dũng hy sinh, trong đó Trung úy Đỗ Văn Hoạt, Chính trị viên Trạm hy sinh ngay tại miệng hầm Nghiêng.

Nói đến đây ông Diện lặng người một lúc, đôi mắt ngấn lệ. Những nén nhang thơm tỏa khói, hòa vào những vạt mây trên đỉnh đầu làm cho không khí càng trở nên linh thiêng. Chúng tôi thầm nghĩ, ở đâu đó quanh đây, linh hồn các liệt sĩ vẫn ngày đêm cùng cán bộ, chiến sĩ bám đài, bám trận địa để quản lý chặt chẽ vùng biển và không phận được giao.

Cựu chiến binh Nguyễn Thanh Diện kể lại trận đánh máy bay Mỹ trong căn hầm Nghiêng

Là người cùng chiến đấu với ông Diện, cựu chiến binh Lê Minh Căn cho biết: Vào ngày 26 và 31-3-1965, đế quốc Mỹ liên tiếp sử dụng nhiều lượt máy bay AD-6, F-4 điên cuồng đánh phá trận địa ra đa của ta. Cán bộ, chiến sĩ Trạm 535 và Đại đội Phòng không 24 Hải quân đã đánh trả, bắn rơi tại chỗ 5 chiếc máy bay và bắt sống giặc lái. Tuy nhiên, hầm máy R1 trúng bom bị nghiêng, nhà chỉ huy, nhà ở bộ đội bị đánh sập hoàn toàn. Ngay trong đêm đó, nhận lệnh sơ tán trận địa của trên, được sự hỗ trợ đắc lực của lực lượng dân quân Quân khu 4, một nửa quân số của Trạm 535 băng rừng đưa khí tài về trận địa D1 (Đỉnh 749) nằm ở phía Tây Nam Đèo Ngang, tiếp tục bảo đảm chiến đấu. Với những thành tích tiêu biểu, ngày 25-8-1970, Trạm ra đa 535 vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVTND.

Để tưởng nhớ công lao của các anh hùng, liệt sĩ Trạm ra đa 535 trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Vùng 3 đã xây dựng bia tưởng niệm tại chính mảnh đất mà các anh đã anh dũng chiến đấu và ngã xuống-hầm Nghiêng-Đèo Ngang. Đây cũng là công trình để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, nhất là những cán bộ, nhân viên, chiến sĩ của Trạm ra đa 535 hôm nay.

Noi gương cha anh, tập thể Trạm ra đa 535 đã và đang ra sức luyện giỏi, rèn nghiêm, luôn xác định “đồi, đảo là nhà, biển cả là quê hương, màn hiện sóng là chiến trường”, quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Bài, ảnh: Hoàng Diệu