Kỷ niệm 40 năm chiến thắng Chiến dịch đổ bộ đường biển Tà Lơn (1-1979 – 1-2019)

Sau năm 1975, chế độ Khơ-me đỏ ở Cam-pu-chia lộ rõ bộ mặt phản động, hiếu chiến, tàn bạo. Chúng giam cầm, sát hại dã man hàng triệu người dân vô tội, hàng ngàn cán bộ cách mạng, ngang nhiên chà đạp lên mối quan hệ hữu nghị truyền thống với Việt Nam, xua quân tiến công đảo Phú Quốc, Thổ Chu và gây chiến tranh xâm lược trên toàn tuyến biên giới Tây Nam Việt Nam, tàn sát hàng nghìn dân thường, đốt phá nhiều làng mạc, phá hoại cuộc sống hòa bình của nhân dân ta. Cuối tháng 12-1978, ta tổ chức phản công ở biên giới Tây Nam, liên tiếp giáng cho Khơ-me Đỏ những đòn thất bại thảm hại. Ở trong nước, nhân dân và các lực lượng cách mạng dưới sự lãnh đạo của Mặt trận đoàn kết dân tộc cứu nước Cam-pu-chia cũng nổi dậy mạnh mẽ, thiết tha kêu gọi sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế. Đáp lại lời kêu gọi đó, Việt Nam đã cử quân tình nguyện sang giúp bạn đập tan bộ máy cai trị độc tài của tập đoàn Pôn-pốt, cứu đất nước Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng, hồi sinh đất nước Chùa Tháp.

Đại diện Hải quân nhân dân Việt Nam và Hải quân Hoàng gia Cam-pu-chia trao biên bản ghi nhớ tại Hội nghị rút kinh nghiệm tuần tra chung lần thứ 24, năm 2017

Trên hướng biển, Quân chủng Hải quân được giao mở chiến dịch ĐBĐB lên bãi Tà Lơn, đánh chiếm cảng Công-pông-xom, quân cảng Ream, tiêu diệt địch phòng thủ trong khu vực, tạo điều kiện cho lực lượng ta và bạn phát triển chiến đấu thuận lợi. Đây là lần đầu tiên Quân chủng Hải quân sử dụng lực lượng lớn, tác chiến quy mô chiến dịch trên chiến trường biển, đảo xa hậu phương, song đã giành thắng lợi quan trọng, đánh bại hoàn toàn hải quân Khơ-me Đỏ; tiêu diệt, bắt sống nhiều sinh lực địch; phá hủy và thu giữ nhiều vũ khí trang bị, phương tiện chiến tranh; giải phóng toàn bộ vùng biển đảo và duyên hải Đông Nam Cam-pu-chia, làm thay đổi thế trận có lợi cho ta trên toàn bộ chiến trường, giúp quân tình nguyện Việt Nam và lực lượng vũ trang cách mạng Cam-pu-chia tiến công giải phóng hoàn toàn đất nước.

Trong chiến dịch ĐBĐB Tà Lơn, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng đã chỉ đạo, tiến hành toàn diện các hoạt động CTĐ, CTCT, tập trung vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp; công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; công tác kiện toàn, củng cố tổ chức; công tác bảo vệ chính trị nội bộ và chính sách trong chiến đấu; công tác vận động quần chúng, địch vận, giúp bạn phát triển lực lượng, góp phần quan trọng tạo sức mạnh to lớn, trước hết là về chính trị tinh thần để bộ đội Hải quân chiến đấu giành thắng lợi.

Thứ nhất, về công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Ngay sau khi nhận nhiệm vụ trên giao, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng đã quán triệt, nắm vững tư tưởng chỉ đạo của trên; bám sát diễn biến chiến dịch; giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo đối với các đơn vị; phát huy vai trò của tổ chức đảng cấp dưới và đội ngũ cán bộ, đảng viên; lãnh đạo, chỉ huy các lực lượng thực hiện đúng ý định và quyết tâm chiến dịch.

Mặc dù trong thời gian này, Quân chủng đang khẩn trương chuẩn bị chiến đấu ở chiến trường biển đảo phía Bắc song Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng đã tập trung lãnh đạo, xây dựng quyết tâm, huy động cao nhất lực lượng, phương tiện để mở chiến dịch, kịp thời ra chỉ thị về CTĐ, CTCT, trong đó nêu rõ: Chiến dịch phải được chuẩn bị thật tốt, chiến thắng nhanh gọn, bảo đảm giành thắng lợi cả về quân sự và chính trị. Đây là cơ sở để cấp ủy, chỉ huy các đơn vị xây dựng quyết tâm, kế hoạch tác chiến, kế hoạch CTĐ, CTCT, chuẩn bị và thực hành tác chiến thắng lợi.

Trong từng giai đoạn tác chiến, cấp ủy, chi bộ, chỉ huy các đơn vị, nhất là ở các tiểu đoàn, đại đội, tàu của Vùng 5, Lữ đoàn 125, Lữ đoàn 126, Hạm đội 171... đã chấp hành nghiêm chỉ thị, mệnh lệnh của Bộ Tư lệnh chiến dịch, kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy bộ đội phát huy sức mạnh, độc lập và hiệp đồng chiến đấu thắng lợi. Đặc biệt, giai đoạn đổ quân lên bờ và phát triển chiến đấu trên bộ hết sức gian khổ, phức tạp, có đổ máu, hy sinh nhưng các cấp ủy, chi bộ vẫn thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, lãnh đạo, chỉ đạo phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể và vai trò quyết đoán của người chỉ huy trong xử trí các tình huống đồng thời động viên được tinh thần chiến đấu của bộ đội, vượt qua khó khăn, đánh bại quân địch, hạn chế tổn thất, giành quyền làm chủ chiến trường.

Thứ hai, về công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng. Trong quá trình chuẩn bị chiến dịch, ngoài việc tổ chức các lớp học tập, quán triệt, giáo dục về tình hình nhiệm vụ cho cán bộ, chiến sĩ, Quân chủng liên tục tiến hành 3 cuộc sinh hoạt chính trị tư tưởng nhằm: Quán triệt quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Đảng về bảo vệ Tổ quốc trên hướng biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Cam-pu-chia; vạch trần bản chất phản động, xâm lược, hiếu chiến, tàn bạo của Khơ-me Đỏ; khơi dậy lòng căm thù sâu sắc tập đoàn diệt chủng Pôn-pốt về những tội ác dã man mà chúng gây ra cho đồng bào và chiến sỹ ta; xây dựng cho cán bộ, chiến sỹ có tư tưởng tích cực tiến công, mạnh dạn thọc sâu, đánh chắc thắng, đánh thắng từng trận, đánh thắng liên tục; quán triệt quan điểm chiến tranh nhân dân, “giúp bạn là tự giúp mình”, phối hợp chặt chẽ với đơn vị bạn, cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương để huy động lực lượng phục vụ chiến dịch...

Nhờ được giáo dục tốt nên bộ đội luôn nhận thức rõ nhiệm vụ, điểm mạnh, điểm yếu của địch và khó khăn của ta, giữ vững ý chí quyết tâm chiến đấu, lúc thuận lợi không lơ là chủ quan, mất cảnh giác, khi khó khăn luôn kiên định vững vàng, không dao động, chùn bước. Trong chiến đấu đã xuất hiện nhiều tình huống đột xuất, phát triển nhanh theo yêu cầu chiến dịch, song các đơn vị vẫn tìm ra cách khắc phục. Có đơn vị từ nhiệm vụ phòng thủ đảo đã nhanh chóng chuyển thành lực lượng cơ động đổ bộ. Một số tiểu đoàn hải quân đánh bộ khi đổ bộ vào bờ chưa có xe cơ giới chở quân đã hành quân bộ trên 60 km để kịp thời đánh địch, tiến vào Công-pông-xom. Khi phát triển chiến đấu trên bộ, có lúc gặp địch đông, chống trả quyết liệt, xe tăng, thiết giáp của ta bị tách khỏi đội hình, song các đơn vị vẫn kiên cường chiến đấu, có đơn vị đánh địch liên tiếp 5 ngày không nghỉ.

Nhân dân Công-pông-xom tiễn quân tình nguyện Việt Nam về nước sau khi hoàn thành nghĩa vụ quốc tế, năm 1989

Quá trình chiến đấu, cấp ủy, chỉ huy các cấp đã tăng cường lãnh đạo, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong đơn vị; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, cổ vũ, động viên bộ đội giữ vững quyết tâm chiến đấu và niềm tin chiến thắng. Cán bộ, chiến sỹ quán triệt, nắm vững phương châm, tư tưởng chỉ đạo tác chiến, không chủ quan, khinh địch; chấp hành nghiêm kỷ luật chiến trường; phát huy dân chủ quân sự trong xây dựng cách đánh; đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ với đơn vị bạn, kiên quyết đổ bộ tiến công tiêu diệt địch; không tranh công đổ lỗi; sẵn sàng nhận khó khăn về mình, nhường thuận lợi cho bạn, vì thắng lợi chung... Có thể nói, ý chí quyết tâm chiến đấu, chiến thắng của Bộ đội Hải quân đã được thể hiện qua các trận đánh tiêu diệt lớn, làm tan rã hoàn toàn lực lượng phòng thủ bờ biển của địch, bảo vệ vùng biển đảo của ta, giải phóng toàn bộ vùng biển và ven biển Đông Nam nước bạn, trong đó có hai mục tiêu chủ yếu là Công-pông-xom và Ream.

Thứ ba, về công tác kiện toàn, củng cố tổ chức. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng thực hiện lãnh đạo, chỉ huy chiến dịch thông qua Sở chỉ huy tiền phương ở phía Nam với vai trò là Bộ Tư lệnh chiến dịch do Phó Tư lệnh-Tham mưu trưởng Hoàng Hữu Thái và Phó Chính ủy Võ Huy Phúc trực tiếp chỉ đạo, chỉ huy. Ở từng cấp, việc củng cố, kiện toàn cấp ủy, tổ chức đảng luôn gắn liền với kiện toàn tổ chức chỉ huy, bố trí, sắp xếp, bổ nhiệm cán bộ. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng đã chỉ đạo kiện toàn 176 chi bộ; chỉ định bổ sung 51 đồng chí cấp ủy viên; duy trì số lượng đảng viên ở các tàu lớn có từ 8-14 đồng chí; hầu hết các đại đội hải quân đánh bộ, bộ binh và tàu 100 tấn trở lên đều có chi bộ lãnh đạo; số lượng chi bộ có chi ủy chiếm 28%. Cán bộ, đảng viên các đơn vị luôn giữ vững ý chí chiến đấu, thực sự tiền phong gương mẫu, là chỗ dựa vững chắc cho bộ đội. Khi có cán bộ, đảng viên bị thương vong, các cấp ủy đã kịp thời điều chỉnh, bổ sung để giữ vững sự lãnh đạo, nhất là ở các đại đội, tàu vận tải đổ bộ, tàu chiến đấu.

Các cấp ủy, tổ chức đảng luôn chấp hành nghiêm nguyên tắc, chế độ sinh hoạt, phát huy vai trò hạt nhân lãnh đạo toàn diện và giải quyết tốt mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo với phân công cá nhân phụ trách. Vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức sinh hoạt phù hợp: Khi điều kiện cho phép thì họp cấp ủy, chi bộ bàn bạc xây dựng quyết tâm, xác định biện pháp thực hiện; trường hợp cấp bách cần tranh thủ thời cơ tiến công tiêu diệt địch thì chỉ huy nhanh chóng ra quyết định sau đó báo cáo, chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp ủy, chi bộ.

Quân chủng còn điều chỉnh, sắp xếp bảo đảm đủ số lượng cán bộ chỉ huy theo biên chế chiến đấu: Chỉ huy Vùng 5 và Lữ đoàn 126 xếp 5 đồng chí (3 quân sự, 2 chính trị); cấp đại đội, tiểu đoàn đủ 4 đồng chí (2 quân sự, 2 chính trị); cấp trung đội xếp đủ 2 đồng chí (trung đội trưởng và chính trị viên); tàu 100 tấn trước đó không xếp chính trị viên nhưng đến khi bước vào chiến dịch đã điều chỉnh xếp chính trị viên. Sắp xếp 5% cán bộ dự kiến thay thế cho từng cấp, nhờ đó khi có thương vong đã kịp thời bổ sung, bổ nhiệm 64 cán bộ từ cấp trung đội đến tiểu đoàn và các tàu.

Cán bộ chủ trì từ cấp tiểu đoàn trở lên hầu hết đã trải qua chiến đấu, 80% đào tạo cơ bản, đủ trình độ, năng lực chỉ huy đơn vị, có kinh nghiệm huấn luyện và chiến đấu. Cán bộ cấp trung đội, đại đội 50% được đào tạo cơ bản. Riêng cán bộ tàu phần lớn được đào tạo cơ bản dài hạn. Đội ngũ cán bộ các cấp luôn quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, biết phát huy dân chủ bàn bạc để xây dựng quyết tâm, có tinh thần đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ, ý chí quyết tâm chiến đấu cao, chấp hành nghiêm kỷ luật, phục tùng lãnh đạo, chỉ huy, chiến đấu dũng cảm, không sợ hy sinh, gian khổ.

Ngoài ra, Quân chủng còn chỉ đạo cơ quan chức năng và các đơn vị kiện toàn đầy đủ tổ chức đoàn và hội đồng quân nhân; tăng cường giáo dục bộ đội và đoàn viên, thanh niên về tình hình nhiệm vụ, phát huy dân chủ, vai trò xung kích trong thực hiện nghị quyết của cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ thị, mệnh lệnh, quyết tâm, kế hoạch chiến đấu của người chỉ huy. Các đơn vị đều phát động và tổ chức cho 100% đoàn viên, thanh niên đăng ký phấn đấu thực hiện nhiệm vụ chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Trong thực tiễn chiến đấu đã xuất hiện nhiều tấm gương thanh niên dũng cảm, khắc phục khó khăn, chiến đấu quên mình...

Thứ tư, về công tác bảo vệ chính trị nội bộ và chính sách trong chiến đấu. Trong quá trình chuẩn bị và thực hành chiến dịch, cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chính trị, cơ quan chính trị các cấp đã tăng cường giáo dục bộ đội nâng cao cảnh giác; phổ biến, quán triệt các quy định phòng gian, giữ bí mật ý định, nhiệm vụ, khu vực, hướng đổ bộ, mục tiêu tiến công, bảo đảm an toàn cho các lực lượng của ta. Tổ chức rà soát, quản lý chặt chẽ chất lượng chính trị tất cả các lực lượng tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu; kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh những biểu hiện tư tưởng lệch lạc. Chủ động phòng ngừa, không để địch móc nối, cài cắm, xâm nhập, phá hoại nội bộ ta. Phối hợp với các cơ quan chức năng làm trong sạch địa bàn tập kết lực lượng, phương tiện, nhất là ở khu vực Phú Quốc và cảng Công-pông-xom.

Quân chủng đã chỉ đạo các lực lượng nêu cao trách nhiệm, kịp thời bảo đảm đầy đủ lương thực, thực phẩm, thuốc men... để tổ chức đời sống, giữ sức khỏe cho bộ đội đáp ứng yêu cầu tác chiến hiệp đồng quân binh chủng. Chỉ đạo đơn vị giáo dục bộ đội hiểu rõ tầm quan trọng của công tác chính sách từ đó tự giác chấp hành, nhất là chính sách thương binh, liệt sỹ và chính sách đối với tù, hàng binh.

Các đơn vị đều có kế hoạch, phương án giải quyết thương binh, tử sỹ theo đặc điểm, tính chất hoạt động của từng lực lượng; bố trí các đầu cầu phía trước, phía sau, các tuyến cấp cứu, cứu vớt, tải thương trên bộ, trên biển hợp lý. Khi tác chiến diễn ra, các đơn vị tổ chức cấp cứu thương binh kịp thời, giảm tỷ lệ tử vong, giữ gìn, bảo quản liệt sỹ chu đáo, tranh thủ thời gian nghỉ giữa các đợt tác chiến để tổ chức tìm kiếm quân nhân thất lạc, bị thương, hy sinh. Trong điều kiện tác chiến ác liệt nhưng cán bộ, chiến sỹ làm công tác thương binh, liệt sỹ ở tuyến trước cũng như tuyến sau, từ đơn vị tàu đến đến đơn vị bờ đều nêu cao tinh thần trách nhiệm, bảo vệ, cấp cứu, nuôi dưỡng, chăm sóc hàng trăm thương binh và tổ chức mai táng chu đáo hàng chục liệt sỹ, không bỏ sót thương binh, liệt sỹ ở trận địa.

Kết thúc chiến dịch, Quân chủng khẩn trương rà soát, báo cáo trên giải quyết chế độ, chính sách cho các quân nhân hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu trên đất bạn, nhất là đối với hơn 380 đồng chí thương binh, liệt sỹ; đề nghị Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu anh hùng cho 5 tập thể; tặng, truy tặng huân chương các loại cho 79 tập thể, hơn 470 cá nhân; qua đó đã tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, ý chí của bộ đội, tiếp tục động viên các lực lượng tham gia bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn liên tục 10 năm sau đó.

Thứ năm, về công tác vận động quần chúng, địch vận, giúp bạn phát triển lực lượng. Quân chủng Hải quân luôn xác định, công tác vận động quần chúng, địch vận, giúp bạn củng cố chính quyền, phát triển lực lượng cách mạng có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần thực hiện quan điểm chiến tranh nhân dân của Đảng và bảo đảm cho chiến dịch giành thắng lợi cả về quân sự và chính trị.

Quân chủng đã chỉ đạo cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương Phú Quốc, Thổ Chu... để huy động sức người, sức của tham gia phục vụ chiến dịch. Các đơn vị của Quân chủng tích cực tuyên truyền cho nhân dân hiểu rõ tội ác của Khơ-me Đỏ, quan điểm bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta, từ đó nhân dân đã biến đau thương thành hành động cách mạng, hết lòng, hết sức giúp đỡ về vật chất và tinh thần, tình nguyện phục vụ chiến dịch. Điển hình, huyện Phú Quốc đã huy động hàng chục tàu thuyền dân sự, hàng trăm dân công tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Lực lượng dân quân và thuyền gắn máy đã chở quân đổ bộ ở hướng thứ yếu và tiếp quản các đảo mới giải phóng hoặc đánh bắt cá cung cấp cho bộ đội; tham gia vận chuyển tiếp tế để các lực lượng ta có điều kiện chiến đấu liên tục ở tuyến trước...

Các đơn vị đã kết hợp tiến công quân sự với tiến công chính trị, tác chiến với địch vận để gọi hàng, bắt tù hàng binh, thức tỉnh binh sĩ của chế độ Pôn-pốt ra hàng làm tan rã nhanh chóng hàng ngũ địch. Tuyên truyền chủ trương, chính sách của Mặt trận dân tộc đoàn kết cứu nước Cam-pu-chia, chính sách khoan hồng đối với những người lầm đường, lạc lối theo chính quyền phản động, nay trở về với cách mạng, thu phục địch và con em họ trở về với chính nghĩa.

Với phương châm lấy thắng lợi chính trị làm cơ sở tạo ra thắng lợi quân sự, giải phóng đến đâu, Bộ đội Hải quân giúp bạn xây dựng, củng cố chính quyền mới và phát triển lực lượng, bảo vệ thành quả cách mạng đến đó nên được bạn rất tin tưởng. Quá trình chiến đấu, cán bộ, chiến sỹ luôn tôn trọng, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân bạn; tuyên truyền cho nhân dân ở khu vực Công-pông-xom, Kam-pốt... nhận rõ bản chất phản động vô nhân đạo của tập đoàn Pôn-pốt, hiểu rõ cuộc chiến đấu của quân tình nguyện Việt Nam là chính nghĩa, là giúp bạn, trên tinh thần quốc tế trong sáng, từ đó nhân dân bạn hết lòng đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ. Ta còn vận động, giúp nhân dân vùng giải phóng giữ gìn an ninh chính trị, trật tự xã hội, sớm ổn định cuộc sống. Qua chiến đấu và công tác giúp bạn, Bộ đội Hải quân ngày càng trưởng thành, rèn luyện thêm một bước về lập trường, bản chất cách mạng, trình độ chiến đấu...

Chiến dịch ĐBĐB Tà Lơn là chiến công xuất sắc của Quân chủng Hải quân, trong đó hoạt động CTĐ, CTCT đã phát huy tốt vai trò và hiệu quả, là một trong những nhân tố cơ bản, quyết định thắng lợi của chiến dịch. Bốn mươi năm đã trôi qua nhưng những kết quả và kinh nghiệm tiến hành CTĐ, CTCT trong chiến dịch vẫn còn nguyên giá trị, cần được nghiên cứu vận dụng sáng tạo, góp phần xây dựng nhân tố chính trị tinh thần cho Bộ đội Hải quân trong sự nghiệp quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc trong tình hình mới.