Kiên cường, dũng cảm mở luồng

Tháng 2-1970, từ kinh nghiệm trong chống phong tỏa những năm trước, Bộ Tư lệnh Hải quân đã thành lập bộ phận nghiên cứu chống địch phong tỏa bằng thủy lôi và bom từ trường gồm các cán bộ khoa học quân sự, khoa học kỹ thuật Hải quân và một số cán bộ kỹ thuật của Trường Đại học Bách khoa, Viện Kỹ thuật quân sự... được Nhà nước tăng cường cho Hải quân.

Bộ Tư lệnh đã thành lập tiểu đoàn tàu rà phá thủy lôi và đại đội công binh hàng hải thuộc các trung đoàn 171, 172; tăng cường trang bị vũ khí đánh trả máy bay và khí tài rà phá thủy lôi cho Trung đoàn 128; nâng cấp các phân đội công binh hàng hải ở Khu vực 2, Khu vực 3, Khu vực 4 thành các đại đội và chỉ đạo các xưởng đẩy mạnh sản xuất phương tiện rà phá.

Phòng Kỹ thuật Hải quân nghiên cứu tính năng, kỹ thuật MK5-2 để chế tạo ra phương tiện rà phá

Quân chủng đã mở hàng chục lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về âm mưu, thủ đoạn phong tỏa của địch; về đặc điểm cấu tạo, tính năng của thủy lôi, bom từ trường; phương châm, biện pháp kỹ thuật và phương thức tổ chức lực lượng của ta chống phong tỏa. Quân chủng cũng cử hàng trăm lượt cán bộ, chiến sĩ đến các địa phương ven biển giúp tổ chức huấn luyện kỹ thuật quan sát, phát hiện và cách rà phá, tháo gỡ thủy lôi cho hàng nghìn dân quân tự vệ, công an vũ trang. Phòng Bảo đảm hàng hải và Xưởng 48 Hải quân đã gấp rút sản xuất hàng trăm bộ máy đo phương vị, phao tiêu để trang bị cho lực lượng rà phá thủy lôi của các đơn vị và địa phương.

Do chủ động tiến hành sớm công tác chuẩn bị nên ngày 9-5-1972, chỉ vài giờ sau khi địch thả thủy lôi ở luồng Nam Triệu (Hải Phòng), Bộ Tư lệnh Hải quân đã điều ngay lực lượng đến rà phá. Cán bộ, chiến sĩ Tàu 150 thuộc Trung đoàn 171 Hải quân đã dũng cảm cho tàu chạy nhiều vòng trên bãi lôi để xác minh và tìm cách rà phá, nhưng khí tài mà ta có không phát huy tác dụng đối với các loại thủy lôi, bom từ trường mới của địch. Ngày 10-5-1972, được tin một số xã viên hợp tác xã đánh cá Tràng Cát phát hiện quả thủy lôi ở Tây Bắc Đèn Nơm (lối vào cảng Hải Phòng), Bộ Tư lệnh Hải quân cấp tốc điều một số tàu, ca nô, người nhái, công binh, thợ lặn đến khu vực để tìm cách trục vớt, tháo gỡ. Sau 4 ngày vất vả, căng thẳng, ngày 15-5-1972, đồng chí Trương Thế Hùng cùng một số cán bộ, chiến sĩ thuộc Đội 8 Công binh và đồng chí Vê thuộc Trung đoàn 171 Hải quân đã tháo gỡ thành công, "bắt sống" được quả thủy lôi đầu tiên trong cuộc phong tỏa lần thứ hai của đế quốc Mỹ. Đây là quả thủy lôi MK-52 đã được cải tiến rất tinh vi, nặng tới 544 kg và có sức công phá rất mạnh. Khi được thả xuống nước, có một áp lực lớn tác động, đầu nổ MK-52 sẽ tự động chuyển vào trạng thái chiến đấu. Ngoài nguyên lý nổ do tác động của các trường vật lý, thủy lôi còn được cài đặt chương trình tự nổ hủy nếu sau khoảng 90 ngày kể từ khi được thả không gặp phương tiện tàu thuyền đi qua.

Quả thủy lôi bị “bắt sống” lập tức được đưa tới Xưởng 46 Hải quân, nơi các cán bộ kỹ thuật Hải quân và một số cán bộ của Viện Kỹ thuật Quân sự, Trường Đại học Bách khoa, Bộ Tư lệnh Công binh, Bộ Giao thông vận tải và Cục Công nghiệp thành phố Hải Phòng nghiên cứu xác định nguyên lý nổ của thủy lôi và thiết kế khí tài rà phá.

Cùng với việc tập trung nghiên cứu chế tạo phương tiện rà phá mới, Bộ Tư lệnh Hải quân phối hợp với các lực lượng lãnh đạo việc tăng cường củng cố mạng lưới quan sát phát hiện thủy lôi; chủ động phát huy sáng kiến, tìm cách phá gỡ thủy lôi, bom mìn bằng cách cải tiến những khí tài đã có trong cuộc chống phong tỏa lần thứ nhất. Cán bộ, chiến sĩ Hải quân đã kết hợp các biện pháp dò tìm, tháo gỡ, thả bộc phá, bom chìm, bắn pháo để kích nổ và phóng từ để rà phá thủy lôi. Ngày 16-5-1972, cán bộ, chiến sĩ ta đã phá nổ 3 quả bom từ trường. Từ ngày 24 đến 31-5, ta tiếp tục rà phá nổ được 10 quả nữa. Mặc cho máy bay địch đánh phá, các đơn vị, lực lượng của ta vừa chiến đấu đánh trả chúng vừa rà phá để nhanh chóng thông luồng đồng thời tích cực tìm đường vòng tránh để bảo đảm cho các hoạt động vận tải.

Các đơn vị Khu vực 2, 3, 4 và 5 của Hải quân (gọi tắt là K2, K3, K4, K5) với những khí tài sẵn có đã tích cực rà phá, tháo gỡ, mở luồng ở những cửa sông từ Cửa Hội đến Cửa Tùng. Đến ngày 18-5-1972, lực lượng K4 đã mở thông luồng từ cảng Gianh đến khu chuyển tải Hòn La. Đó là thành tích thông luồng đầu tiên của Hải quân cũng là của quân, dân miền Bắc trong chống cuộc phong tỏa sông, biển lần thứ hai của đế quốc Mỹ.

HQVN (còn nữa)