Hồi ức mái trường Hải quân Baku và người thầy đáng kính

Một ký ức không bao giờ quên, tôi may mắn được tham gia Đoàn Đại biểu cấp cao Hải quân nhân dân Việt Nam do Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Hải quân dẫn đầu thăm hữu nghị Liên bang Nga vào dịp những ngày cuối tháng 7 tươi đẹp, đúng thời điểm cả nhân dân, quân đội và Hải quân Nga từng bừng kỷ niệm Ngày Truyền thống Hải quân.

Vào những ngày này, nhân dân Nga từ khắp các nơi trên đất nước trở về Thành phố Xanh Pê-téc-bua để tham dự sự kiện trọng đại của đất nước đó là Lễ Duyệt binh Hải quân kỷ niệm Ngày Truyền thống Hải quân Liên bang Nga-Ngày Chủ nhật cuối cùng của tháng 7 trong năm. Lễ Duyệt binh Hải quân là một trong những Ngày hội truyền thống lớn nhất của nhân dân Nga. Về quy mô tổ chức, buổi lễ này chỉ sau lễ Duyệt binh kỷ niệm Ngày Chiến thắng Phát-xít 9-5 tại Quảng trường Đỏ, Mát-xcơ-va. Tham dự Lễ duyệt binh Hải quân có hơn 4.000 quân nhân của các Hạm đội Ban-tích, Biển Bắc, biển Đen, Thái Bình Dương, Phân hạm đội Caspi... với hàng chục loại tàu thuyền các loại, hàng chục tốp máy bay Hải quân Nga biểu diễn.

Thầy giáo, Phó Đô đốc Zhdanov Leonid Ivanovich

Bộ Tư lệnh Hải quân Liên bang Nga đã tổ chức đón tiếp Tư lệnh Phạm Hoài Nam rất trọng thị và nồng ấm, sắp xếp chương trình chuyến thăm với nhiều hoạt động. Song Tư lệnh Phạm Hoài Nam vẫn dành cho chúng tôi khoảng thời gian tuy không nhiều nhưng vô cùng xúc động, thăm người thầy giáo Nga đã dạy Tư lệnh Phạm Hoài Nam.

Sau khi dự Lễ Duyệt binh Hải quân trọng thể do Tổng thống Liên bang Nga Putin V. chủ trì, vẫn mang trên mình bộ quân phục Hải quân nhân dân Việt Nam, những người đồng nghiệp Hải quân Nga đã nhiệt tình tổ chức cho chúng tôi thăm người thầy đáng kính của Tư lệnh.

Chiếc xe Quân cảnh dẫn đường của Hải quân Nga dẫn chúng tôi đến chung cư số 8, đường Trugnovskyi nằm trong lòng thành phố. Khi cánh cửa căn hộ số 184 mở ra đón khách cũng là lúc người thầy khả kính chững lại vì xúc động, bất ngờ, hạnh phúc khi nhận ra Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam, học viên xuất sắc của Hải quân Việt Nam đã học khóa 1985-1990, Trường Đại học Hải quân Caspi mang tên Sergei Mironovich Kirov. Cuộc tiếp xúc ngắn ngủi nhưng đó là khoảng thời gian quý báu để chúng tôi biết được thầy là Phó Đô đốc Zhdanov Leonid Ivanovich, sinh năm 1938, sau khi tốt ngiệp Khoa Hàng hải tàu ngầm, Trường Đại học Hải quân M.V. Phrunze, thầy đã giữ chức vụ cao nhất tại đơn vị tàu ngầm của Hải quân Nga, sau đó là Hiệu trưởng Trường Đại học Hải quân Caspi (nay thuộc A-déc-bai-gian) những năm 1987-1992, nay đã nghỉ hưu, sống hạnh phúc cùng gia đình tại thành phố Xanh Pê-téc-bua, Liên bang Nga.

Phó Đô đốc Zhdanov Leonid Ivanovich đã dâng trào xúc động trong giây phút gặp lại người học trò thân thương của mình. Sau gần 30 năm xa cách, người thầy giáo Liên Xô năm nào giờ đây đã trở thành bậc cao niên nhưng vẫn khỏe mạnh và minh mẫn, thầy có già đi nhưng nụ cười hiền hậu vẫn luôn hiện hữu trên môi, nhìn chăm chú người học trò của mình. Sau giây phút xúc động đó, thầy tiến tới bắt tay từng người trong Đoàn (cùng đi có Chuẩn Đô đốc Đỗ Quốc Việt, Tư lệnh Vùng 3 Hải quân, học viên của Trường Hải quân Baku giai đoạn 1982-1986), mời chúng tôi ngồi và vội vã mang những món ăn Nga thết đãi chúng tôi.

Tôi như đắm mình vào những lời tâm sự, trò chuyện giữa hai vị tướng quân, tuôn trào những hồi ức về người thầy Nga, mái trường Đại học Hải quân Baku mà tên đầy đủ gọi là Trường Đại học Hải quân Caspi mang tên Sergei Mironovich Kirov. Trường Đại học Hải quân Baku là nơi đào tạo chủ chốt nguồn nhân lực sỹ quan Hải quân cho Liên Xô và 33 nước có quan hệ tốt với Liên Xô thời đó trên khắp các châu lục, bao gồm châu Âu, châu Á, châu Phi, châu Mỹ La tinh. Ngôi trường nổi tiếng quốc tế này đã nhận được nhiều danh hiệu cao quý của nhiều quốc gia trao tặng.

Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam trao tặng Thầy giáo, Phó Đô đốc Zhdanov Leonid Ivanovich biểu trưng của Hải quân nhân dân Việt Nam 

Trường thành lập năm 1939, đến năm 1992, Trường đã đào tạo gần 15 nghìn sỹ quan Liên Xô và cũng bằng ấy sỹ quan Hải quân cho các nước. Từ cái nôi này, chỉ có hơn 150 học viên tốt nghiệp đã đạt Huy chương Vàng-huy chương cao quý nhất của nhà nước Xô-Viết dành cho học viên tốt nghiệp đặc biệt xuất sắc; nhiều học viên đã trở thành tướng lĩnh Quân đội và Hải quân. Các Tư lệnh Hải quân Việt Nam trước đây cũng đã từng học tập tại ngôi trường này có Phó Đô đốc Mai Xuân Vĩnh (tốt nghiệp năm 1963), Phó Đô đốc Đỗ Xuân Công (tốt nghiệp năm 1974), Đô đốc Nguyễn Văn Hiến (tốt nghiệp năm 1980) và đều là những học viên Hải quân Việt Nam đặc biệt xuất sắc, được tặng thưởng Huy chương Vàng.

Vào những năm 1985-1990, cùng với học viên nhiều quốc gia khác, đã có 126 học viên Việt Nam được học tập tại đây, trong đó có Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam. Phó Đô đốc Zhdanov L. I. đã rất ấn tượng với những học viên Việt Nam, hăng say học tập, khiêm tốn, có kỷ luật cao, nhất là họ rất chăm chỉ và thông minh. Trong đó nổi bật là học viên Phạm Hoài Nam.

Qua những lời kể, tôi được biết, cách đây 28 năm, năm 1990, trong buổi lễ tốt nghiệp khóa 1985-1990 của Trường, trước đông đảo học viên Liên Xô và Quốc tế, Phó Đô đốc Zhdanov L. I.-Hiệu trưởng Trường Đại học Hải quân Baku đã long trọng trao tặng Huy chương vàng cho học viên Phạm Hoài Nam-học viên quốc tế duy nhất cùng một vài học viên Liên Xô có thành tích đặc biệt xuất sắc trong học tập.

Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam và Chuẩn Đô đốc Đỗ Quốc Việt chụp ảnh lưu niệm cùng Phó Đô đốc Zhdanov Leonid Ivanovich tại nhà riêng

Người thầy Nga không dấu nổi niềm tự hào về người học trò của ông bây giờ là vị tướng quân Việt Nam, là người đứng đầu Lực lượng Hải quân nhân dân Việt nam. Ông rất tin tưởng với phẩm chất quý giá và tài năng vượt trội, trên nền tảng kiến thức Nhà trường, Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam sẽ lãnh đạo Hải quân nhân dân Việt Nam phát triển vững mạnh, bảo vệ lợi ích quốc gia, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới, giữ gìn và phát triển mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Nga nói chung, giữa Quân đội và Hải quân hai nước nói riêng. Ông mong ước cho Phó Đô đốc Phạm Hoài Nam sẽ giành được nhiều thành công hơn nữa trên cương vị đầy trọng trách của mình.

Dòng tâm sự chưa hết, song chúng tôi buộc phải chia tay người thầy Nga đáng kính vì công việc của Tư lệnh Phạm Hoài Nam. Đến giờ những hương vị ngọt ngào của buổi gặp gỡ thắm đượm tình thầy trò, mang đậm nét văn hóa người Việt giữa hai vị tướng Việt Nam và Nga vẫn còn bên tôi. Cám ơn Tư lệnh Phạm Hoài Nam đã cho tôi một khoảng khắc đáng nhớ để tìm hiểu được một mái trường danh tiếng quốc tế thời ấy; mái trường của những tướng lĩnh tài ba Hải quân Liên Xô, ngày nay là Hải quân Nga, của nhiều tướng lĩnh Hải quân quốc tế nhất là Hải quân Việt Nam; cho tôi hiểu được người thầy Nga, người lính tàu ngầm kỳ cựu, người tướng lĩnh Hải quân của nước Nga, thầy hiệu trưởng Trường Đại học Hải quân Baku danh tiếng đó, với tấm lòng yêu thương và kiến thức uyên thâm, đã đào tạo nên những vị tướng Hải quân cho chúng tôi.

                                                     Hải Phòng, đầu tháng 9 năm 2018