Hành trình “vượt dốc” thoát nghèo ở Kim Bon, xã vùng III của tỉnh Sơn La

Bức tranh kinh tế trên "vùng đất khó"

Kim Bon là xã vùng III, vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh Sơn La. Sau khi sáp nhập 2 xã Kim Bon và Đá Đỏ (huyện Phù Yên cũ), xã có diện tích hơn 104km2 với dân số gần 10.000 người, trong đó đồng bào dân tộc Mường và Mông chiếm tỷ lệ chủ yếu.

Trao đổi với phóng viên, ông Đinh Văn Tư, Phó Chủ tịch UBND xã Kim Bon, chia sẻ: “Công tác giảm nghèo bền vững luôn được Đảng ủy, chính quyền xã xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Tuy nhiên, với đặc thù xã vùng III, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức cao. Thiên tai, địa hình đồi dốc và điều kiện tự nhiên khắc nghiệt đang là rào cản lớn nhất khiến hành trình thoát nghèo của người dân thêm nhiều thách thức”.

Những nỗ lực của Kim Bon đã đạt được kết quả bước đầu. Các chương trình, dự án giảm nghèo bền vững như hỗ trợ cây, con giống, tín dụng ưu đãi... đã góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Theo rà soát sơ bộ năm 2025, xã còn 476 hộ nghèo (chiếm 26,94%) và 172 hộ cận nghèo (chiếm 9,73%). So với năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm 3,5% và tỷ lệ hộ cận nghèo giảm 1,49%.

Tuy nhiên, con số thống kê cũng chỉ ra tính thiếu bền vững của công tác giảm nghèo. Trong năm có 81 hộ thoát nghèo, song vẫn phát sinh 20 hộ nghèo mới. Điều này cho thấy nguy cơ tái nghèo luôn hiện hữu và bài toán giảm nghèo vẫn còn nhiều gian khó.

Các chương trình, dự án giảm nghèo bền vững như hỗ trợ cây, con giống, tín dụng ưu đãi... đã góp phần nâng cao đời sống nhân dân xã Mường Bon. Ảnh: Hoài Nga.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Kim Bon, để giải quyết "bài toán" khó này, Kim Bon đã và đang tập trung thực hiện đồng bộ 3 nhóm giải pháp chính, tập trung vào thay đổi phương thức sản xuất và đảm bảo an sinh xã hội.

Đầu tiên là tái cơ cấu nông nghiệp. Xã đẩy mạnh rà soát, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, giảm diện tích cây lương thực kém hiệu quả trên đất dốc để phát triển các loại cây lâu năm, hoa màu có giá trị kinh tế cao. Bước đầu, những mô hình kinh tế mới đã hình thành, như mô hình trồng mắc ca tại Hợp tác xã Anh Xen, đang từng bước thay đổi tập quán canh tác, nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế cho người dân.

Song song đó, các dự án hỗ trợ phát triển sinh kế được đẩy mạnh. Tiêu biểu là dự án chăn nuôi bò cái sinh sản và lợn sinh sản với tổng vốn hơn 6,3 tỷ đồng, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình 1719. Nguồn vốn tín dụng chính sách cũng trở thành đòn bẩy, hiện có 710 hộ vay vốn với tổng dư nợ hơn 38,6 tỷ đồng để đầu tư sản xuất.

Cán bộ xã Kim Bon thăm mô hình trồng mắc ca tại HTX Anh Xen, loại cây đang được kỳ vọng giúp người dân vùng cao vươn lên thoát nghèo bền vững. Ảnh: Hoài Nga.

Thứ hai là tập trung giải quyết việc làm. Toàn xã có hơn 3.700 lao động có việc làm thường xuyên. Đáng chú ý, hơn 1.000 người dân Kim Bon đang đi làm ăn xa tại các công ty, khu công nghiệp, đóng góp tích cực vào thu nhập của các hộ gia đình tại địa phương.

Trường Lưu đồng lòng vào cuộc giảm nghèo bền vững

Xã Trường Lưu (tỉnh Hà Tĩnh) đã huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị để triển khai hiệu quả các giải pháp giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống Nhân....

Thứ ba là đảm bảo an sinh xã hội. 100% hộ nghèo, cận nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế. Trẻ em được hỗ trợ học tập và chăm sóc tại các cơ sở giáo dục, đặc biệt là hệ thống bán trú dân nuôi trên địa bàn được duy trì hiệu quả, giúp các gia đình yên tâm lao động sản xuất.

Thách thức từ thiên nhiên và rào cản nội tại

Dù nỗ lực là rất lớn, nhưng Kim Bon vẫn đang đối mặt với những thách thức vô vàn khó khăn. Khó khăn lớn nhất theo ông Đinh Văn Tư, Phó Chủ tịch UBND xã Kim Bon, là sản xuất phụ thuộc quá nhiều vào thời tiết.

Sản xuất nông nghiệp vốn là sinh kế chính, lại phụ thuộc nặng nề vào thời tiết. Thiên tai, mưa lũ, sạt lở đất xảy ra thường xuyên, tàn phá nhà cửa, hoa màu, gia súc và hạ tầng. Địa hình chủ yếu là đồi dốc, đất sản xuất manh mún khiến việc đưa cơ giới hóa và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác gặp trở ngại vô cùng lớn, dẫn đến hiệu quả kinh tế không cao.

Một số tuyến đường trên địa bàn xã Kim Bon được đầu tư, xây dựng. Ảnh: Hoài Nga.

Chỉ tính riêng trong tháng 9 và tháng 10/2025, ảnh hưởng của bão số 3 và số 10 đã khiến 45 hộ dân bị thiệt hại nặng nề, 4 hộ phải di dời khẩn cấp do mất nhà hoàn toàn. Hơn 96 ha ngô và lúa, vốn là nguồn lương thực dự trữ cả năm, bị gãy đổ. Đặc biệt, tuyến đường huyết mạch từ Quốc lộ 43 lên trung tâm xã bị sụt lún nghiêm trọng kéo dài hơn 85m, gây chia cắt giao thông trong nhiều ngày, khiến việc giao thương, đi lại của người dân gặp vô vàn khó khăn.

Bên cạnh thiên tai, xã còn đối mặt với những hạn chế nội tại. Một bộ phận người dân chưa mạnh dạn đổi mới tư duy, vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước nên việc thoát nghèo chưa thực sự bền vững. Hạ tầng thiết yếu như giao thông nội bản, nước sinh hoạt, trường lớp, kênh mương còn thiếu và xuống cấp. Trong bối cảnh mới, công tác chuyển đổi số ở cơ sở triển khai chậm, năng lực của một số cán bộ bản chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ mới.

Quyết tâm đột phá và tầm nhìn tương lai

Trước thực tế đó, khi được hỏi về định hướng giai đoạn tới, ông Đinh Văn Tư, Phó Chủ tịch UBND xã Kim Bon Đinh Văn Tư thẳng thắn vạch rõ mục tiêu: "Giai đoạn 2025-2030, xã phấn đấu thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn, thu nhập bình quân đầu người tăng 5%/năm. Mục tiêu lớn nhất là phấn đấu đến năm 2030 không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025".

Để hiện thực hóa mục tiêu tham vọng này, theo ông Tư cho biết xã đã xác định 2 khâu đột phá. Thứ nhất là xây dựng ít nhất một sản phẩm OCOP từ lợi thế địa phương. Thứ hai là thành lập 1-2 tổ sản xuất gắn với mô hình kinh tế hiệu quả.

Người dân xã Kim Bon nuôi gia súc nhốt chuồng. Ảnh: Hoài Nga.

Cụ thể, xã sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình phát triển đại gia súc gắn với trồng cỏ; phát triển cây trồng chủ lực như ngô, mắc ca. Ưu tiên hàng đầu là thu hút doanh nghiệp liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản; đồng thời đẩy mạnh đào tạo nghề và xuất khẩu lao động.

Đặc biệt, xã sẽ chú trọng đầu tư hạ tầng thiết yếu tại các khu vực dễ sạt lở hoặc khó khăn về giao thông, nước sinh hoạt; đồng thời tăng cường truyền thông, nâng cao ý thức tự lực, khát vọng vươn lên của người dân.

"Mục tiêu xuyên suốt là nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, hướng tới phát triển cộng đồng bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau", ông Tư khẳng định.

Cũng theo Phó Chủ tịch UBND xã Kim Bon, địa phương rất mong tỉnh hỗ trợ thu hút doanh nghiệp liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản; bố trí nguồn vốn đầu tư hạ tầng thiết yếu; tập huấn và định hướng cho xã xây dựng mô hình sản xuất phù hợp, tạo sinh kế bền vững, giảm thiểu nguy cơ tái nghèo cho người dân.

PV