Hành trình giữ biển qua các hiện vật tại Bảo tàng Hải quân

Những “hiện vật kể chuyện” giữ biển

Đi dọc theo các khu trưng bày của Bảo tàng Hải quân, người xem như bước vào một hành trình ngược dòng lịch sử. Không phải là nơi trưng bày khô cứng, mà từng hiện vật ở đây dường như đang thì thầm kể chuyện: từ những con tàu không số từng vượt trùng khơi trong những năm tháng khốc liệt chống Mỹ cứu nước đến những mô hình phương tiện, trang thiết bị hiện đại phản ánh sự phát triển, trưởng thành lớn mạnh của Hải quân NDVN ngày nay.

Học sinh tham quan Triển lãm 50 năm Chiến công chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc bằng thủy lôi, bom từ trường do Bảo tàng Hải quân phối hợp tổ chức

Điểm đặc biệt của Bảo tàng Hải quân là kiến trúc độc đáo hình con tàu vươn khơi; là cách trưng bày sống động gắn với cảm xúc và trải nghiệm. Mỗi tư liệu, hình ảnh, hiện vật (gọi chung là hiện vật) là một “pho sử sống” đã “tự kể” câu chuyện của mình về lòng dũng cảm, tinh thần dâng hiến hy sinh và tình yêu Tổ quốc, như: chiếc dây lưng pháo thủ Đặng Đình Lống đã dùng để cột chặt thân người vào giá súng trước lúc hi sinh; chiếc túi của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Đình Thi đã dùng đựng cơm, vùi mình trong cát bỏng ở Cửa Việt; những quả thuỷ lôi Mỹ mà các chiến sĩ công binh Hải quân đã đối mặt với “tử thần” tháo gỡ thành công; hay hình ảnh những con tàu không số lặng lẽ ra khơi trong những ngày tết, những khi biển động để tránh sự theo dõi gắt gao của địch... Trong rất nhiều hiện vật quý ấy có Bảo vật quốc gia - Tàu HQ 671 thuộc Đoàn tàu không số huyền thoại năm xưa…

Đặc biệt, khu trưng bày Bác Hồ với bộ đội Hải quân là một điểm nhấn xúc động. Ở đó trưng bày trang trọng bức ảnh Bác Hồ và hiện vật là chiếc mũ chiến sĩ Hải quân mà Bác đã đội trong lần đưa anh hùng vũ trụ Liên Xô Giécman Titốp thăm vịnh Hạ Long năm 1962. Hình ảnh đó đã trở thành biểu tượng thiêng liêng, niềm tự hào to lớn của Hải quân NDVN. Nơi đây còn khắc ghi lời dạy của Bác: “Ngày trước ta chỉ có đêm và rừng. Ngày nay ta có ngày, có trời, có biển. Bờ biển ta dài tươi đẹp, ta phải biết giữ gìn lấy nó”. Lời dạy của Người đã trở thành lời thề giữ biển của Hải quân NDVN.

Không gian lịch sử sống động

Mỗi năm, Bảo tàng Hải quân đón hàng chục nghìn lượt khách tham quan trong nước và quốc tế, trong đó có nhiều đoàn học sinh, sinh viên, chiến sĩ mới, cán bộ trẻ, cựu chiến binh. Thông qua hoạt động tham quan, nghe thuyết minh, xem phim tư liệu… khách tham quan không chỉ hiểu rõ quá trình xây dựng, phát triển, trưởng thành của Hải quân NDVN mà còn thêm tin yêu và trân trọng những cống hiến, hy sinh thầm lặng của cán bộ, chiến sĩ Hải quân qua các thời kỳ.

Trung tá QNCN Nguyễn Thu Phương, Nhân viên thuyết minh, Bảo tàng Hải quân chia sẻ: Chúng tôi luôn cố gắng đổi mới cách tiếp cận, thuyết minh theo hướng sinh động, gần gũi, kết hợp hình ảnh, âm thanh, kể chuyện và tư liệu thực tế giúp người xem dễ tiếp thu và ghi nhớ lâu hơn. Nhiều quân dân không giấu được niềm xúc động, trân trọng, biết ơn khi đến với bảo tàng. Có vị khách nước ngoài sau khi tham quan bảo tàng đã thốt lên: “Thật tuyện vời! Hải quân Việt Nam rất anh hùng!”.

Trong số hiện vật tại Bảo tàng Hải quân, tiêu biểu là Tàu vận tải quân sự HQ-671, con "tàu không số" được công nhận Bảo vật quốc gia năm 2017

Đằng sau hệ thống trưng bày các hiện vật khoa học, bài bản là sự nỗ lực âm thầm, bền bỉ của đội ngũ cán bộ, nhân viên bảo tàng. Thiếu tá QNCN Nguyễn Ngọc Phan, Nhân viên sưu tầm, Bảo tàng Hải quân cho biết: Để có được từng hình ảnh, tư liệu, hiện vật trưng bày, chúng tôi đã miệt mài tìm đến các vùng biển, gặp gỡ nhân chứng, trò chuyện với những cựu chiến binh, thân nhân liệt sĩ, dò hỏi, thuyết phục và thu thập từng món đồ nhỏ nhất. Có khi chỉ là một bộ dụng cụ giản đơn được sử dụng để tháo gỡ thủy lôi, một ống nhòm không còn sử dụng được hay lá thư con gái gửi bố là bộ đội Trường Sa… Nhưng đằng sau đó là cả một câu chuyện dài về tinh thần dũng cảm, tình đồng đội và lòng yêu nước, yêu biển đảo.

Ngoài trưng bày cố định, Bảo tàng Hải quân còn tổ chức nhiều cuộc triển lãm lưu động tại các tỉnh, thành trong cả nước; đặc biệt là ở các trường học và các đơn vị lực lượng vũ trang. Qua đó đã mang hình ảnh biển đảo và người chiến sĩ Hải quân đến với nhân dân, đặc biệt là đồng bào, chiến sĩ ở các tỉnh miền núi được dư luận quan tâm và đánh giá cao.

Gìn giữ quá khứ, hướng tới tương lai

Trung tá Lê Hồng Tiến, Giám đốc Bảo tàng Hải quân nhấn mạnh: Chúng tôi xác định rõ nhiệm vụ không chỉ là bảo tồn, trưng bày hiện vật mà còn tuyên truyền về các chiến công, thành tích tiêu biểu, xuất sắc của Hải quân NDVN, những tấm gương anh dũng hy sinh vì chủ quyền biển đảo. Từ đó, lan tỏa tinh thần yêu nước, hun đúc lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm với Tổ quốc của mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt với thế hệ trẻ.

 Bảo tàng Hải quân hiện trưng bày Máy bay Ka-25, loại máy bay săn ngầm thuộc Trung đoàn không quân 954 Hải quân, tham gia diễn tập hiệp đồng chiến đấu, tuần tra bảo vệ chủ quyền vùng biển những năm 80 của thế kỷ trước

Trong bối cảnh nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo vẫn còn nhiều khó khăn thách thức, việc nhận thức rõ lịch sử, hiểu rõ vai trò của Hải quân NDVN và trân trọng giá trị của hòa bình, độc lập dân tộc có ý nghĩa quan trọng. Bảo tàng Hải quân chính là một trong những thiết chế văn hóa - lịch sử góp phần thực hiện nhiệm vụ ấy bằng phương pháp trực quan, sinh động và hiệu quả.

Bài, ảnh: Liên Trang

Bảo tàng Hải quân thành lập ngày 24/1/1975 có nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày và tuyên truyền về biển đảo và truyền thống anh hùng của Hải quân NDVN cho quân dân cả nước. Hiện hệ thống kho lưu trữ của Bảo tàng Hải quân có khoảng hơn 11.000 tài liệu, hiện vật có giá trị lịch sử. Hệ thống trưng bày với khoảng 1.500 tài liệu, hiện vật được trưng bày theo tiến trình lịch sử, phản ánh những chiến công, thành tích tiêu biểu, đặc biệt xuất sắc của Hải quân NDVN.