Đối ngoại quốc phòng Hải quân trong kỷ nguyên mới

Từ phát huy truyền thống đến mở rộng tầm nhìn

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn cán bộ, chiến sĩ Hải quân: “HQVN phải học tập kinh nghiệm chiến đấu hiện đại, nhưng không được quên truyền thống đánh giặc của tổ tiên. Phải xây dựng Hải quân của nhân dân Việt Nam, dân tộc Việt Nam, chứ không phải Hải quân của thế giới”.  Do đó trong thời chiến cũng như thời bình, Quân chủng Hải quân đã không ngừng nghiên cứu phát triển khoa học nghệ thuật quân sự, trên cơ sở kế thừa, phát huy nghệ thuật toàn dân đánh giặc, “lấy nhỏ đánh lớn”, “lấy ít địch nhiều, lấy yếu đánh mạnh”… trong điều kiện chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc phát triển trình độ cao. Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, HQVN đã vừa kế thừa truyền thống đánh giặc của ông cha, vừa tìm cách đánh phù hợp với TBKT và điều kiện cụ thể của nước ta. HQVN mưu trí, sáng tạo, lập nhiều chiến công trên chiến trường sông biển và làm nhiệm vụ quốc tế tại Campuchia.

Sau 70 năm xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành, toàn Quân chủng đã nghiên cứu và vận dụng sáng tạo những nét đặc sắc về nghệ thuật thủy chiến trong lịch sử và tổng kết các bài học đánh giặc trên sông biển của ông cha, các chiến dịch, trận chiến đấu, hoạt động tác chiến của Quân chủng để hoàn thiện lý luận nghệ thuật tác chiến Hải quân hiện đại.

Đoàn Hải quân Việt Nam giao lưu tại Bali, Indonesia năm 2025

Hiện nay, trước tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0 đến lĩnh vực quân sự, quốc phòng, HQVN đã nhanh nhạy, kịp thời nắm bắt khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại, phục vụ bảo quản, bảo dưỡng, cải tiến, sửa chữa, hiện đại hóa và làm chủ TBKT. Quân chủng đã phối hợp chặt chẽ với các đối tác trong và ngoài quân đội để nghiên cứu, nội địa hóa công nghệ, áp dụng trong sản xuất vật tư kỹ thuật, chế tạo trang bị đặc chủng, nâng cao khả năng tự chủ trong công tác kỹ thuật.

Để mở rộng tầm nhìn, nhiều năm qua, công tác đối ngoại được HQVN coi trọng. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Hải quân tích cực, chủ động triển khai các hoạt động đối ngoại quốc phòng với quân đội và hải quân các nước, nhằm xây dựng lòng tin, giảm căng thẳng, đối đầu, tạo môi trường quốc tế thuận lợi bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo, xây dựng vùng biển hòa bình, ổn định. Mở rộng, thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác với các đối tác đi vào chiều sâu, thực chất, tạo thêm nguồn lực xây dựng Quân chủng chính quy, hiện đại, thu hẹp trình độ phát triển với hải quân các nước tiên tiến. Đặc biệt, năm 2020, HQVN là chủ nhà nhiều sự kiện đối ngoại mang tầm khu vực và quốc tế. Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN lần thứ 14 (ANCM 14) do HQVN chủ trì đã thành công tốt đẹp.

Theo Phó Đô đốc Trần Thanh Nghiêm, Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Hải quân: ANCM 14 là lần thứ hai HQVN đảm nhiệm vai trò nước chủ nhà và cũng là lần đầu tiên một kỳ ANCM được tổ chức trực tuyến tới 11 điểm cầu các nước ASEAN. ANCM 14 thể hiện mạnh mẽ cam kết của HQVN trong các cơ chế hợp tác an ninh hàng hải cũng như vai trò, nỗ lực vượt khó, chủ động thích ứng trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Qua đó hải quân các nước ASEAN tăng cường hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, cùng nhau duy trì vùng biển hòa bình, ổn định và phát triển.

Góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa

Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, nhất là phương châm chỉ đạo coi đối ngoại quốc phòng là “kế sách bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa”, trong những năm qua, HQVN đã chủ động triển khai đồng bộ, hiệu quả, toàn diện công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, đạt nhiều kết quả tích cực trên cả bình diện song phương và đa phương.

Đại tá Nguyễn Thanh Hà, Trưởng phòng Đối ngoại, Bộ Tham mưu Hải quân chia sẻ: Hằng năm, HQVN tổ chức đón tiếp các đoàn lãnh đạo cao cấp của nhà nước, quân đội và hải quân nước ngoài đến thăm và làm việc, bảo đảm trọng thị, hữu nghị, chu đáo, an toàn, tạo thiện cảm tốt đẹp. HQVN cũng cử nhiều đoàn cán bộ và tàu đi thăm, giao lưu, tham dự diễn tập, duyệt binh, hội nghị, hội thảo, triển lãm quốc phòng quốc tế tại các nước. Các chuyến thăm, giao lưu đã củng cố thêm lòng tin, tạo nhận thức chung, là tiền đề thúc đẩy quan hệ quốc phòng song phương và đa phương giữa Việt Nam với các nước.

Tàu sân bay trực thăng đổ bộ TONNERRE của Hải quân Pháp cập Cảng Quốc tế Cam Ranh năm 2021

Về hợp tác song phương, quan hệ hợp tác với hải quân các nước tiếp tục được củng cố và đi vào chiều sâu, thực chất; đóng góp tích cực vào việc xây dựng lòng tin, duy trì quan hệ hữu nghị với các nước; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. HQVN duy trì hiệu quả hoạt động tuần tra liên hợp với Hải quân Trung Quốc; tuần tra chung với Hải quân Thái Lan, Campuchia; thiết lập và duy trì cơ chế tham vấn song phương với hải quân các nước. Thông qua đó HQVN cùng các nước giải quyết hiệu quả vấn đề quản lý chủ quyền, an ninh, an toàn hàng hải...; ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống; duy trì hòa bình, ổn định trên biển.

Hoạt động thăm tàu cũng là một trong những dấu ấn đối ngoại nổi bật của HQVN thời gian qua. Số lượng, tần suất đoàn tàu hải quân các nước đến thăm nước ta tăng dần. Từ năm 2015 đến nay, HQVN đã đón gần hơn 140 đoàn và cử trên 40 tàu đi thăm đáp lễ, trong đó có nhiều chuyến đi thăm Nga, Ấn Độ, Australia ... với hải trình hơn 5.000 hải lý đến 7.000 hải lý. Hoạt động thăm tàu qua lại không chỉ tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, giảm căng thẳng đối đầu mà còn giúp cán bộ, chiến sĩ HQVN học tập kinh nghiệm, nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kĩ năng làm việc trong môi trường quốc tế.

Hải quân Việt Nam tham gia duyệt binh tàu tại Nga năm 2019

Về hợp tác đa phương, HQVN tham gia và là thành viên tích cực, trách nhiệm của nhiều cơ chế như: Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN (ANCM), Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước Tây Thái Bình Dương (WPNS), Nhóm chuyên gia Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) về an ninh hàng hải. HQVN có nhiều đóng góp được các nước thành viên đánh giá cao, nổi bật là sáng kiến phát triển giao lưu hải quân các nước ASEAN thành ANCM, tạo ra diễn đàn thường niên chính thức cấp Tư lệnh Hải quân ASEAN, bắt đầu từ ANCM-5 được tổ chức tại Thủ đô Hà Nội năm 2011.

Tại Hội nghị ANCM-5, HQVN đưa ra chủ đề “Hợp tác hải quân các nước ASEAN vì hòa bình và an ninh biển” cùng 3 sáng kiến được đồng thuận cao gồm: thiết lập đường dây nóng; tàu, máy bay gặp nhau phát tín hiệu “Hello ASEAN” và giao lưu sĩ quan trẻ hải quân ASEAN. Tại ANCM-14, năm 2020 tổ chức trực tuyến với chủ đề “Hợp tác hải quân vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”. Sáng kiến tổ chức chương trình trao đổi kinh nghiệm huấn luyện hải quân các nước ASEAN (ANTEEP) của Hải quân Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ và nhất trí thông qua của các nước.

Ngoài các cơ chế nói trên, HQVN còn tham gia vào nhiều hoạt động đa phương như: diễn tập đa phương Hải quân ASEAN; diễn tập an ninh hàng hải ASEAN - Nga, ASEAN - Trung Quốc, ASEAN - Hoa Kỳ; diễn tập Komodo; diễn tập Kakadu; tham gia Trung tâm chia sẻ thông tin hàng hải của Hải quân Singapore; cử tàu tham dự duyệt binh hàng hải quốc tế tại Nga, Trung Quốc...

Trong những năm tới, đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới phát triển giàu mạnh, để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, các cơ quan, đơn vị trong Quân chủng Hải quân chủ động nắm chắc diễn biến tình hình thế giới, khu vực, tình hình trên biển; nâng cao năng lực tham mưu và tổ chức các hoạt động đối ngoại quốc phòng trên hướng biển. Tiếp tục nâng cao hiệu quả đối ngoại quốc phòng song phương nhằm củng cố tin cậy chính trị, thúc đẩy quan hệ hợp tác với hải quân các nước, nhất là các nước láng giềng, các nước lớn, đối tác quan trọng, các nước ASEAN và bạn bè truyền thống đi vào chiều sâu, ổn định, bền vững.

HQVN cũng chú trọng thúc đẩy trao đổi, đàm phán để mở rộng cơ chế tham vấn hải quân song phương, tuần tra chung/tuần tra liên hợp, thiết lập đường dây nóng với hải quân các nước láng giềng biển; phát huy và thực hiện tốt các cơ chế hợp tác và thỏa thuận quốc tế đã ký kết; nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực kỹ thuật quân sự, chuyển giao công nghệ, huấn luyện - đào tạo, kinh tế, thủy đạc, tìm kiếm cứu nạn, phòng chống khai thác IUU.

Những thành tựu và kết quả đạt được trong hoạt động đối ngoại quốc phòng là tiền đề vững chắc để HQVN tiếp tục bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo từ sớm, từ xa, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định để đất nước phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bài, ảnh: Đặng Tùng