Chớm đông

Ảnh: minh họa

Tôi đã từng có cảm giác vào hạ, sang thu và bây giờ là chớm đông. Khi chạm vào cái lạnh đầu mùa với một chút xuýt xoa vậy mà đánh thức trong mình bao xốn xang như được gặp lại người bạn cũ lâu ngày. Cái lạnh đầu mùa cứ níu kéo mọi người xích lại gần nhau hơn, cởi mở, tâm tình hơn.

Nếu vào hạ như bước vào một không gian ánh sáng lộng lẫy của những đóa hoa khoe sắc thắm, bao lấp lánh ánh bạc sông quê, bao rực rỡ của nắng tràn, thì sang thu trầm lắng, dịu lại với muôn sắc vàng của hoa cúc mà một thi sĩ đã từng ngẩn ngơ: “Hoa cúc vàng như nỗi nhớ dây dưa”. Thu dây dưa bởi cái xạc xào của gió, cái lấp lánh viền sóng gợn của hồ, cái nồng nàn của cốm gói trong lá sen xanh. Chớm đông thì lại điểm tô thêm màu lạnh của hoa sữa thơm trắng đêm góc phố mà không bơ phờ, sáng ra cứ tươi hớn hở; rồi cúc họa mi trắng li ti điểm xuyết mà cứ như muốn dạt dào trỗi dậy để đan cài, để dệt nên tấm thổ cẩm chan chứa sức trẻ mùa đông.

Chớm đông, bao sắc áo màu khăn tưng bừng tỏa sáng đến nỗi “Cây xanh như cũng ánh theo hồng” (Vũ Quần Phương). Tấm áo mùa đông được dệt, được đan, được chuốt bằng những sợi len thời gian mà mẹ ta, chị ta đã gửi gắm vào đó bao tình thương mến nâng niu và da diết. Sợi len đan cài, như đan cài ấm nồng những sợi nắng cuối thu hiếm hoi còn sót lại để chớm vào một thời tiết khác, một ấm lạnh khác mang theo cái lưu luyến của lá rụng về cội mà tôi đã từng viết: “Lá rụng theo hình lượn sóng/ Thời gian sấp, ngửa bàn tay/Nửa muốn dùng dằng níu bóng/ Nửa thương cội đất hao gầy” để ấp ủ bao chồi non, lộc biếc hút từ nhựa đất đai chống chọi cái rét của mùa đông sắp tới.

Chớm đông, ta chạm vào hơi ấm của bếp lửa rạ rơm mùa màng, của tuổi thơ đã từng đốt khói đồng hun chuột khi “Cánh diều mắc cạn dưới vòm tre”. Những củ khoai nướng hôi hổi, xuýt xoa, nóng hổi cả nụ cười bốc khói. Đông về là lúc hiện rõ nhất dấu hiệu của tuổi tác mà mẹ tôi suốt một đời “một nắng hai sương” dầm chân trong nước bạc, bàn chân rạn chân chim, ngón chân tỏe ra bấm võng xuống đường cày. Bao mưa nắng cứ ngấm dần, nhuộm dần tuổi mẹ để một ngày biến thành những cơn đau khớp xương âm ỉ. Mẹ mang trong mình những mùa đông tái tê, dai dẳng không chỉ là cơn gió rít qua vách cửa, mà cái rét thấu xương trong tận đường gân thớ thịt của mình.

Mẹ chống lại cái buốt tê là hơi ấm, sức ấm từ miếng trầu đỏ thắm với vôi trắng, với lá trầu xanh, với miếng cau bổ sáu. Mẹ chống lại cái lạnh hun hút ấy bằng bát nước chè xanh sóng sánh tỏa khói với hàng xóm láng giềng. Nhớ mẹ ngày nào bện rơm thành con cúi tấm nệm, áo rơm để che chắn, để sum vầy, để quấn quýt, để ríu ran với con cháu từ cái xác xơ, gầy gò thân rơm thân rạ thành cái ấm nồng lan tỏa, sẻ chia. Giờ con mẹ đã trưởng thành, đi xa mua về tặng mẹ tấm áo ấm, mẹ lại thích áo bông cộm lên dày lên, mẹ thích cái xôm xốp căng phồng hơn là cái nhẵn lỳ dù đó là tơ lụa.

Chớm đông năm nay bao cơn bão, cơn lũ cuộn xiết tràn về, băng xuống. Ngấn lụt năm nào còn chạm khắc trên thân cau, trên vách cửa, giờ chớm cao hơn bởi cái vòng kim cô muôn thuở khắc nghiệt của thiên nhiên cứ đợi dịp đông về là đổ xuống như để thử thách sự bền gan của con người, đất đai cương thổ. Dải đất miền Trung thắt lại thì chính nơi này đã mở ra, đã ngời lên sức quật khởi kiên cường, tình keo sơn gắn bó, nghĩa đồng bào lớn lao. Đó như một con đập vô hình cứ bền chặt, cứ tôn cao lên, cứ vững chãi cắm chân vào nền móng cội nguồn, vào trầm tích truyền thống lịch sử...

 Nguyễn Ngọc Phú