CỦNG CỐ QUAN HỆ HỮU NGHỊ TRUYỀN THỐNG GIỮA VIỆT NAM VỚI CÁC BẠN BÈ CHÂU PHI

Đây là chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên của lãnh đạo chủ chốt Việt Nam đến Ai Cập sau 7 năm, đến Angola sau 17 năm nhằm tạo đột phá, nâng tầm quan hệ, củng cố tin cậy chính trị, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam với Ai Cập và Angola cũng như các nước châu Phi.

Từng chịu tác động mạnh của “Mùa xuân Arab” năm 2011, Cộng hòa Arab Ai Cập đã nỗ lực vượt qua khủng hoảng và hiện là một trong số những nước đứng đầu châu Phi về quy mô kinh tế và thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Năm 2024, GDP Ai Cập đạt 380 tỷ USD. FDI tập trung vào năng lượng xanh, dầu khí, bất động sản, sản xuất, dịch vụ tài chính và xây dựng. Các ngành kinh tế chính gồm du lịch, dầu mỏ, dệt may, chế biến nông sản, hóa chất, xây dựng… Các mặt hàng xuất khẩu chính của Ai Cập là dầu thô, các sản phẩm từ dầu, cotton, hàng may mặc, sản phẩm cơ khí, hóa chất, nông nghiệp. Các mặt hàng nhập khẩu chính là thiết bị máy, sản phẩm gỗ, nhiên liệu.

Thời gian qua, Tổng thống Ai Cập A.Al-Sisi đã áp dụng nhiều biện pháp cải cách kinh tế mạnh mẽ và bước đầu đạt kết quả tích cực. Bên cạnh đó, những hỗ trợ tài chính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) đã giúp nền kinh tế Ai Cập vượt qua khó khăn và dần đi vào ổn định. Hiện nay, Ai Cập đang thực hiện kế hoạch “Tầm nhìn Ai Cập 2030” phiên bản cập nhật kể từ sau dịch Covid-19. Theo đó, Ai Cập đã triển khai gói hỗ trợ các nhóm và lĩnh vực dễ bị tổn thương sau làn sóng Covid-19 cũng như áp dụng các biện pháp điều hành giá nhiên liệu phù hợp, bảo đảm giá bán lẻ điều chỉnh theo thay đổi của tỷ giá hối đoái và giá dầu mỏ trên thị trường toàn cầu.

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1963, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Ai Cập đã đạt được những thành tựu đáng kể và được mở rộng trên nhiều lĩnh vực. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm Ai Cập 3 lần (tháng 6/1911, tháng 6 và tháng 9/1946) tại cảng Port Said và Thủ đô Cairo. Ai Cập đã sát cánh, ủng hộ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giành độc lập dân tộc. Hai nước tích cực ủng hộ lẫn nhau trên  các diễn đàn đa phương.

Quan hệ song phương giữa Việt Nam và Ai Cập đã vươn đến tầm cao mới với các chuyến thăm cấp nhà nước của lãnh đạo hai nước vào các năm 2017 và 2018. Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El-Sisi thăm Việt Nam vào năm 2017 và Chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang đến thăm Ai Cập vào năm 2018. Đến năm 2023, quan hệ Việt Nam-Ai Cập tiếp tục chứng kiến những bước phát triển lớn, với việc hai bên tích cực trao đổi các đoàn cấp cao. Ai Cập là quốc gia Bắc Phi đầu tiên công nhận Việt Nam có quy chế kinh tế thị trường đầy đủ (tháng 11/2013). Ai Cập là thị trường quan trọng của Việt Nam ở khu vực với kim ngạch thương mại song phương đạt 541,36 triệu USD trong năm 2024, cao nhất khu vực Bắc Phi, trong đó Việt Nam xuất siêu 472,63 triệu USD. Các hàng hóa của Việt Nam xuất sang thị trường Ai Cập gồm máy tính, sản phẩm linh kiện điện tử, máy móc thiết bị, hải sản, nông sản, dệt may, giày dép, xơ, sợi dệt... 

Quan hệ Việt Nam và Ai Cập có lịch sử lâu dài và gắn bó đặc biệt từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong khuôn khổ đa phương, hai nước thường xuyên phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn của Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết (NAM), Liên minh châu Phi (AU) và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Việt Nam đánh giá cao vai trò quan trọng và ngày càng chủ động, tích cực của Ai Cập trong việc thúc đẩy, giữ gìn ổn định và an ninh trong khu vực. Việt Nam sát cánh cùng Ai Cập và các quốc gia khác, ủng hộ và sẵn sàng tham gia vào các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy đối thoại và cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột, góp phần vào hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực và trên thế giới.  Hiện nay, hai bên tiếp tục phối hợp, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương, nhất là làm cầu nối cho nhau trong tăng cường hợp tác với ASEAN và các nước Arab.

Việt Nam và Angola thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 12/11/1975. Việt Nam là nước thứ 2 trên thế giới thiết lập quan hệ ngoại giao với Angola, chỉ một ngày sau khi quốc gia châu Phi tuyên bố độc lập. Việt Nam mở Đại sứ quán tại Angola năm 1976, sau đó rút năm 2000 (chuyển sang Nam Phi) và mở lại vào năm 2002. Tháng 2/2012, Angola khai trương Đại sứ quán tại Hà Nội. Hai nước thường xuyên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn đa phương, nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết. Angola công nhận quy chế kinh tế thị trường đầy đủ của Việt Nam tháng 4/2008.

Hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Angola đã có những bước tiến tích cực, kim ngạch thương mại năm 2024 đạt gần 250 triệu USD. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các mặt hàng gạo, hàng dệt may, cà-phê, bánh kẹo, sản phẩm từ ngũ cốc… và nhập khẩu gỗ, sản phẩm gỗ, khí hóa lỏng... Về đầu tư, tính đến tháng 12/2024, Angola có 4 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư đăng ký là 118,4 triệu USD. Việt Nam có 4 dự án đầu tư sang Angola với tổng số vốn đầu tư đăng ký là 2,98 triệu USD. Từ tháng 6/2024, Tập đoàn Xuân Thiện được Chính phủ Angola cấp phép đầu tư cho một số dự án quy mô lớn, thời gian hoạt động lâu dài tại Angola trong các lĩnh vực năng lượng, khoảng sản và nông nghiệp.

Việt Nam và Angola có mối quan hệ hợp tác tốt đẹp trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hóa, du lịch. Tại thủ đô Luanda có Đại lộ Hồ Chí Minh, dài khoảng 3,4km và là một trong những con đường đẹp nhất thủ đô. Nhiều cơ quan quan trọng của Angola như Đảng MPLA, một số bộ, ngành, đài truyền hình quốc gia… có trụ sở nằm trên con đường mang tên Bác. Năm 2017, chính quyền thành phố Luanda đã cấp phép để Đại sứ quán Việt Nam tại Angola xây mới 3 bảng tên đường bên cạnh 2 bảng tên do thành phố xây. Từ những năm 1980, Việt Nam đã cử nhiều chuyên gia giáo dục và y tế sang làm việc tại Angola. Hai bên đã ký Hiệp định về việc Việt Nam cử chuyên gia sang công tác tại Angola (1984); Hiệp định hợp tác văn hóa, Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật (1978); Hiệp định về cử chuyên gia Việt Nam sang Angola hợp tác trong lĩnh vực giáo dục (1995) và Y tế (1996)…

Trong bối cảnh kinh tế-thương mại thế giới đang diễn biến phức tạp hiện nay, chuyến thăm của Chủ tịch nước Lương Cường tới Ai Cập và Angola là bước đi quan trọng triển khai chủ trương đa dạng hóa thị trường, đối tác, nhất là các đối tác tiềm năng ở châu Phi, châu lục có dân số 1,5 tỷ người và có vai trò ngày càng quan trọng trong bản đồ kinh tế thế giới. Chuyến thăm là cơ hội để chúng ta thúc đẩy, làm sâu sắc, nâng tầm, nâng cấp quan hệ với các nước đóng vai trò, vị trí quan trọng ở châu Phi. Ai Cập và Angola là các nước có vai trò, vị trí quan trọng và là các nền kinh tế hàng đầu ở khu vực châu lục.

Chuyến thăm lần này của Chủ tịch nước vừa khẳng định quan hệ thủy chung, son sắt được hình thành và hun đúc trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, vừa là dịp để Việt Nam và hai nước trao đổi các phương hướng, biện pháp đưa quan hệ lên tầm cao mới theo hướng thực chất, hiệu quả, bền vững hơn, đáp ứng nhu cầu phát triển và hội nhập quốc tế trong tình hình mới của mỗi nước. Thông qua chuyến thăm, chúng ta cũng gửi tới các nước châu Phi và rộng hơn là bạn bè, đối tác quốc tế thông điệp về một Việt Nam có vai trò, vị thế ngày càng quan trọng trên trường quốc tế, đang vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, đồng thời khẳng định tâm thế mới của Việt Nam sẵn sàng đóng góp tích cực hơn vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở châu lục và trên thế giới.