Vang mãi bản hùng ca “Điện Biên Phủ trên không”

Tiếp chúng tôi trong căn nhà số 11, ngách 2, ngõ 19 Liễu Giai, quận Ba Đình, TP. Hà Nội, Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nguyên Phó Cục trưởng Cục Tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu cho chúng tôi xem 3 quyển sổ vừa dày vừa to mà ông nắn nót ghi lại cẩn thận từng sự kiện về đời binh nghiệp của mình. Theo bàn tay của ông lật giở từng trang giấy, kỷ niệm trận đánh “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” lại dồn về.

Hồi ấy, ông là Thiếu tá, Trợ lý tên lửa của Cục Tác chiến và trực ban tác chiến phòng không Sở Chỉ huy tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh trò chuyện với phóng viên Báo Hải quân Việt Nam

Ngày 18-12-1972, ông Ninh đang trực ban. Phó Tổng Tham mưu trưởng Phùng Thế Tài từ sân bay Gia Lâm về gọi ông lại và bảo: “Ông Thọ vừa từ Paris về. Hội nghị bế tắc. Nó sẽ đánh mạnh đấy, cậu phải ở lì dưới hầm mà trực chiến". Trước đó một ngày, các lực lượng vũ trang miền Bắc, đặc biệt là đơn vị phòng không đã đặt cả trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu ở mức cao nhất.

Trưa cùng ngày, tin tình báo báo về phát hiện ở phía Đông Phi-lip-pin, hàng chục máy bay tiếp dầu cho B52. B52 cùng các máy bay chiến thuật khác sẽ đánh vào Hà Nội ngay trong buổi tối.

Đến 7 giờ tối thì trạm ra đa của Trung đoàn 291 đóng ở phía Tây Nghệ An là nơi đầu tiên phát hiện B52 bay vào và phát tín hiệu về trung tâm tác chiến. Cùng lúc, cán bộ Cục Tình báo hớt hải chạy sang "Ninh ơi, B52 nhiều tốp từ Guam bắt đầu bay vào rồi, chúng hướng miền Bắc". Ông lặng người khi nghĩ đến mỗi chiếc B52 chứa tới 80 tấn bom mà rải xuống thì không hiểu những gì sẽ xảy ra. Ông nhấc điện thoại báo cáo với Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp rồi xin phép kéo còi báo động cho thành phố sớm hơn quy định. "Lúc đó, tôi dùng hết sức để nhấn chiếc còi, lòng như muốn hét to đồng bào ơi, đồng bào ơi, xuống hầm nhanh"-Ông kể.

Còi ấn xong, một loạt điện thoại trong hầm T1 réo vang. Có lãnh đạo cấp cao hỏi "Tập hay báo động thật?". Tổ trực ban chỉ kịp trả lời "Mời đồng chí xuống hầm" rồi cúp máy. Tình hình khẩn trương đến mức các lãnh đạo Bộ Chính trị trực tiếp xuống hầm chỉ huy giao nhiệm vụ. Liên lạc giữa 2 hầm Tác chiến T1 và Hầm chỉ huy D67 thông suốt từ chập tối hôm đó đến sáng hôm sau. 

19 giờ 40 phút, dàn B52 đồng loạt trút bom xuống Hà Nội và vùng phụ cận. Cả Thủ đô rung chuyển. Các khu công nghiệp, kho tàng, khu đông dân cư, trận địa phòng không ở Đông Anh, Yên Viên, kho xăng Đức Giang, Bệnh viện Bạch Mai, Đài Tiếng nói Việt Nam ở Mễ Trì… đều bị trúng bom. Bom ném xuống, pháo cao xạ, tên lửa bắn lên, lưới lửa phòng không sáng rực cả bầu trời Hà Nội.

Đến 20 giờ 18 phút, đài quan sát trên đỉnh Cột cờ báo có đám cháy lớn ở phía bắc. Đồng thời, kíp trực nhận được thông tin pháo phòng không bắn rơi một chiếc B52 ở Đông Anh. Toàn hầm vui sướng tột độ. Nhưng Cục trưởng Tác chiến Hữu Long nói to "Phải kiểm tra lại đã, đừng đưa tin B52 bị bắn rơi vội". Sáng hôm sau, chiếc Mi-8 đưa 4 người sang Phủ Lỗ. Khi trực thăng đáp xuống cánh đồng, người dân đang túm tụm xem xác máy bay. Trông thấy phù hiệu B52, cả nhóm kiểm tra thật kỹ rồi về báo cáo Bộ Chính trị.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh (người ở giữa, hàng thứ nhất) cùng Phó Tổng Tham mưu trưởng Phùng Thế Tài (bên trái), Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân Lê Văn Tri (bên phải) kiểm tra xác B52 bị bắn rơi ở cánh đồng Chuôm, Phù Lỗ, Đông Anh, Hà Nội đêm 18-12-1972. (Ảnh tư liệu)

Theo Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, chỉ tính đêm 18-12 đến rạng sáng hôm sau, 90 lần máy bay B52 và 135 lần máy bay chiến thuật của không quân Mỹ đã đánh 3 đợt vào Hà Nội; 28 lần máy bay chiến thuật của Hải quân Mỹ rải bom Hải Phòng và vùng lân cận. Tên lửa Hà Nội bắn rơi 3 chiếc B52, trong đó hai chiếc rơi tại chỗ. Ông chia sẻ: “Chiến đấu lúc bấy giờ nó xảy ra căng thẳng, phức tạp hơn rất nhiều so với những gì chúng ta đã lường trước. Thí dụ như đêm 18-12, máy bay của mình chưa cất cánh thì F111 của nó đã đánh sân bay rồi. Bình thường thì không quân không cất cánh được bởi đường băng như vậy rất nguy hiểm. Nhưng mà B52 vào chúng ta quyết tâm phải cất cánh”.

Từ tối 18 đến 29-12, Mỹ dã tâm đánh thẳng vào trung tâm đầu não của Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa. Không quân và Hải quân Mỹ huy động 193 máy bay chiến lược B52 và gần 1.000 máy bay chiến thuật các loại. Liên tục 12 ngày đêm, B52 rải hơn 20.000 tấn bom nhằm hủy diệt Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh miền Bắc.

Cuộc không kích không làm thay đổi được lập trường của lãnh đạo Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa về nội dung Hiệp định Paris. Ngày 30-12-1972, Nixon đã phải ra lệnh chấm dứt chiến dịch, nối lại đàm phán Paris.

45 năm sau các học giả vẫn đi tìm lời giải cho câu hỏi “Vì sao Việt Nam lại có thể hạ gục B52?”. Người dự đoán trúng thì chỉ có một- đó là thiên tài Hồ Chí Minh. Người dự báo trước 5 năm là B52 sẽ đánh Hà Nội. Và câu đáp án cho câu hỏi trên cũng chỉ có một là, khi vận mệnh dân tộc bị thách thức thì trí tuệ và tầm vóc của Việt Nam đã làm nên kỳ tích. Trí tuệ ấy tiềm ẩn trong mỗi người dân Việt Nam.

Trong một cuộc chiến không cân sức, chỉ với tên lửa SAM-2, máy bay MiG-21 và pháo phòng không nhưng người Việt Nam đã chiến thắng siêu pháo đài bay B52 bất khả xâm phạm, làm nên chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không" rất vẻ vang. 45 năm nhìn lại, bài học về ý chí và sức mạnh con người vẫn còn nguyên tính thời sự đến ngày hôm nay.

Bảo Ngọc

Theo thống kê, trong trận đánh “Điện Biên Phủ trên không”, 34 chiếc B52 của Mỹ bị bắn hạ trong tổng số 81 máy bay rơi; 43 phi công chết, 44 người bị bắt làm tù binh. Cuộc không kích khiến 2.380 dân thường thiệt mạng, hơn 1.300 người bị thương.