Cục Chính trị Hải quân: 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành (1959-2019)

Ngày 7-5-1955, Bộ Quốc phòng ra Nghị định số 284/NĐ-A thành lập Cục Phòng thủ bờ bể (tiền thân của Hải quân nhân dân Việt Nam) trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh với nhiệm vụ: Giúp Bộ Tổng tư lệnh chỉ đạo bộ đội phòng thủ bờ biển nằm trong đội hình của các quân khu; đào tạo cán bộ, nhân viên, thuỷ thủ; sản xuất các dụng cụ, phương tiện về thuỷ; xây dựng các thuỷ đội phòng thủ bờ bể rồi giao cho các liên khu. Lực lượng của Cục Phòng thủ bờ bể lúc đầu mới chỉ có 2 đơn vị là Trường Huấn luyện bờ bể (nay là Học viện Hải quân) và Xưởng 46 (nay là Nhà máy X46).

Trong thời gian từ năm 1955 đến năm 1958, Cục Phòng thủ bờ bể không tổ chức cơ quan chính trị mà chỉ bố trí một số trợ lý chính trị trực thuộc thủ trưởng Cục, kiêm nhiệm nhiều việc do thủ trưởng Cục chỉ đạo, điều hành, phân công nhiệm vụ cho từng cán bộ để thực hiện các nhiệm vụ xây dựng Đảng và công tác chính trị. Công tác đảng, công tác chính trị thời gian này đi sâu vào giáo dục tình hình, nhiệm vụ đất nước, quân đội và nhiệm vụ của Cục, làm cho cán bộ, chiến sĩ thấy rõ vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của vùng biển Việt Nam, khơi dậy niềm vinh dự được Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao trọng trách nặng nề là bảo vệ chủ quyền vùng biển miền Bắc sau ngày giải phóng; xây dựng ý chí quyết tâm, bản lĩnh chính trị vững vàng, vượt qua muôn vàn khó khăn, thiếu thốn, thử thách, ra sức phấn đấu, quyết tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Bước sang năm 1959, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ vùng biển trong tình hình mới, ngày 24-1-1959, Bộ Quốc phòng-Tổng Tư lệnh ra Nghị định số 320/NĐ-A thành lập Cục Hải quân trên cơ sở Cục Phòng thủ bờ bể trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu. Theo đó, lực lượng Cục Hải quân có bước phát triển mới. Cơ quan Cục Hải quân thành lập 5 phòng: Phòng Tham mưu, Phòng Chính trị, Phòng Hậu cần, Phòng Công trình và Phòng Đo đạc biển. Khối đơn vị có: Trường Hải quân (trước là Trường Huấn luyện bờ bể), Đoàn 130, Đoàn 135, Tiểu đoàn Công trình 145 và Xưởng 46.

Ngày 24-1-1959 đánh dấu mốc phát triển của Cục Hải quân từ nhiệm vụ nghiên cứu chuyển sang chỉ đạo, chỉ huy mọi hoạt động của các lực lượng Hải quân; đồng thời, ngày 24-1-1959 trở thành ngày truyền thống của các cơ quan Quân chủng, trong đó có Cục Chính trị Hải quân.

Song song với việc kiện toàn cán bộ chính trị, cơ quan chính trị, tổ chức Đảng trong Cục Hải quân cũng có bước phát triển, củng cố, kiện toàn. Ngày 20-4-1959, Tổng Quân ủy ra Quyết định số 35/QP thành lập Đảng bộ Cục Hải quân. Ngày 1-6-1959, Đảng ủy Cục Hải quân ra Quyết định số 546/ĐU thành lập liên chi bộ cơ quan Cục gồm 7 chi bộ: Chi bộ Phòng Chính trị, Chi bộ Phòng Tham mưu, Chi bộ Phòng Hậu cần, Chi bộ Phòng Công trình, Chi bộ Phòng Đồ bản, Chi bộ Phòng Hành chính, Chi bộ Đội Vận tải. Chi bộ Phòng Chính trị có các tổ đảng Tuyên huấn, Tổ chức, Cán bộ, Bảo vệ và Tổ đảng Đội Điện ảnh. Đồng chí Thiếu tá Nguyễn Đôn được chỉ định làm Bí thư Chi bộ Phòng Chính trị.

Thực hiện hướng dẫn của Tổng cục Chính trị và  Nghị quyết của Đảng uỷ Cục Hải quân, ngày 30-9-1959, Phòng Chính trị triển khai kế hoạch tiến hành Đại hội Đảng các cấp trong Đảng bộ Cục. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng bộ Cục. Dưới sự lãnh đạo của Thường vụ Đảng uỷ Cục, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, lãnh đạo, chỉ huy Phòng Chính trị đã tập trung nắm chắc tiến trình và kết quả Đại hội Đảng các cấp trong toàn Đảng bộ.

Sau đại hội đảng các cấp, từ ngày 15 đến 25-6-1960, Đại hội Đảng bộ Cục Hải quân lần thứ nhất được tổ chức để kiểm điểm sự lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ xây dựng Đảng bộ, xây dựng Cục từ năm 1955 đến năm 1959, quyết định phương hướng và những chủ trương công tác lớn trong hai năm 1960-1961, trong đó nhấn mạnh: Công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng phải quán triệt nguyên tắc “chính trị làm gốc, tư tưởng đi đầu”, chống mọi khuynh hướng chuyên môn thuần tuý, thực hiện tốt “5 xây, 5 chống”.

Nhằm phát huy kết quả đã đạt được, quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng, đưa Hải quân vươn lên hàng đầu trong phong trào thi đua “Ba nhất” của toàn quân; ngày 16-6-1960, Phòng Chính trị triển khai kế hoạch công tác chính trị trong cuộc vận động “Xây dựng Hải quân tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chính quy, hiện đại”; trong đó nhấn mạnh: Khâu chính trong công tác lãnh đạo cuộc vận động là công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; đồng thời phải hết sức chú trọng đầy đủ đến công tác lãnh đạo về tổ chức.

Từ ngày 9 đến 10-4-1962, Cục Hải quân tiến hành Đại hội Chiến sĩ thi đua và thanh niên vượt mức kế hoạch lần thứ hai thành công tốt đẹp. Đại hội rất vinh dự được đồng chí Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Quân uỷ Trung ương, Tổng Tư lệnh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về dự. Sau ý kiến phát biểu tuyên dương công trạng và giao nhiệm vụ cho Hải quân, Đại tướng đã tiến đến hàng ghế đầu, lần lượt ôm hôn đồng chí Cầu và đồng chí Vị là 2 chiến sĩ đã lập chiến công xuất sắc trong lần tiếp tế ra đảo Cồn Cỏ.

Ngày 15-6-1963, Phòng Chính trị triển khai công tác giáo dục chính trị tư tưởng, quán triệt Nghị quyết 9A của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về chống chủ nghĩa xét lại và Nghị quyết 9B về xây dựng lực lượng vũ trang nhằm bồi dưỡng tư tưởng vô sản, lập trường kiên định; nâng cao ý thức giai cấp và quan điểm đấu tranh giai cấp; ngăn chặn mọi ảnh hưởng của tư tưởng xét lại xâm nhập vào đơn vị; khắc phục tư tưởng hữu khuynh tiêu cực, hoà bình chủ nghĩa; phê phán mạnh mẽ chủ nghĩa cá nhân và tư tưởng tự do; đẩy mạnh công cuộc xây dựng quân đội cách mạng tiến lên chính quy, hiện đại, sát với điều kiện thực tế và mọi yêu cầu chiến đấu của Quân đội và Hải quân. Đồng thời, Phòng cũng triển khai quán triệt Nghị quyết của Bộ Chính trị và cuộc vận động “Ba xây, ba chống”.

HQVN